Φωτογραφίες

Τελικά είναι να σε θέλει και η στιγμή. Επιστρέφοντας χθες από την Βάσοβα, όπου πήγα για φωτογράφιση πουλιών, έπεσα σε πρωτόγνωρα εντυπωσιακή “πουλοθύελλα” !!! Ένα σμήνος πουλιών έκοψε κυριολεκτικά τον δρόμο για μερικά λεπτά. Εκατοντάδες χιλιάδες μαυροπούλια με πορεία ανατολικά, προφανώς προς εύρεση τροφής, σταμάτησαν ακόμη και την κίνηση των αυτοκινήτων. Το φαινόμενο αυτό μετακίνησης των πτηνών δεν είναι σπάνιο. Παρατηρείται συνήθως όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές, οπότε αφήνουν τα μεγαλύτερα υψώματα και ξεχύνονται στις πεδιάδες για να τραφούν. Και όπως είναι γνωστό οι πεδιάδα του Νέστου τα προσφέρει ότι χρειάζονται.

Γ. Μυτιληνός

Τις φωτογραφίες που τράβηξαν από τις ελληνικές αρχαιότητες του Μουσείου του Λούβρου πριν από 44 χρόνια, εκθέτουν στην αίθουσα τέχνης της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης (ΦΑΑΘ), ο Δημήτρης Μάρδας και ο François Bange.

Ο καθηγητής του Τμήματος Οικονομικών του ΑΠΘ, πρώην υπουργός, μεταπτυχιακός φοιτητής τότε, μαζί με τον Γάλλο διδάκτορα της αρχαιολογίας, φωτογράφισαν το 1980 όλες τις ελληνικές αρχαιότητες στο Λούβρο, πριν την μεγάλη ανακαίνιση του 1981 που τις αναδιέταξε με πιο καλαίσθητο τρόπο, αλλά περιόρισε τον αριθμό τους.

Η έκθεση «Ελληνικές αρχαιότητες του Λούβρου», που εγκαινιάστηκε νωρίτερα σήμερα και τελεί υπό την αιγίδα του γενικού προξενείου της Γαλλίας, περιλαμβάνει 100 από αυτές τις φωτογραφίες.

Τα εκθέματα, στην πλειοψηφία τους από μάρμαρο, ανήκουν ως επί το πλείστον στην ελληνιστική εποχή (323 π.Χ. έως 31 π.Χ.) και ιδίως στην περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (27 π.Χ. έως 476 μ.Χ.). Ένας μεγάλος αριθμός είναι αντίγραφα πρωτοτύπων γλυπτών των Κηφισοδότου, Πραξιτέλους, Λεωχάρους, Λυσίππου (4ος αιώνας π.Χ.), καθώς και των Φειδία, Αλκαμένους και Καλάμη (5ος αιώνας π.Χ.). Λίγα εκθέματα χρονολογούνται τον 6ο και 7ο αιώνα π.Χ.

Στον άρρηκτο δεσμό Ελλάδας και Γαλλίας, «που τις ενώνει η κοινή ιστορία και το πάθος για την τέχνη και τον πολιτισμό», αναφέρθηκε ο Γάλλος γενικός πρόξενος στη Θεσσαλονίκη, Ζαν-Λικ Λαβό. «Μέσα από τις φωτογραφίες ανακαλύπτουμε μια συλλογή αρχαίων αντικειμένων που μαρτυρούν τον πλούτο της ελληνικής κληρονομιάς. Αυτά τα έργα μας υπενθυμίζουν τη γοητεία που ασκεί η Ελλάδα στη γαλλική φαντασία και τη σημασία της διατήρησης αυτής της κληρονομιάς για τις μελλοντικές γενιές», τόνισε.

Στις προσπάθειες που έγιναν να βρουν οι φωτογραφίες το δρόμο για το κοινό και ευοδώθηκαν τελικά, σχεδόν μισό αιώνα μετά, αναφέρθηκε ο κ. Μάρδας στον χαιρετισμό του. «Είναι σαν χθες, έτσι που μπήκαμε στο μουσείο, ζητήσαμε μια άδεια από το μουσείο μας την έδωσαν, υπήρχε ένας φύλακας ο οποίος έδιωχνε τον κόσμο για να μπορούμε να φωτογραφίζουμε, παρότι συχνά αφήναμε να περάσει ο κόσμος» είπε.

Στόχος των δύο φωτογράφων, ήταν να αποτυπώσουν ό,τι έβλεπε το μάτι του επισκέπτη και για αυτό το λόγο δεν χρησιμοποίησαν τεχνητό φωτισμό, προβολείς, ή φίλτρα. «Τη δουλειά την έκανε το φως του μουσείου, μαζί με τη οπτική γωνιά τη δική μας», ανέφερε.

Χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης, Γιώργος Κωνσταντινίδης.

Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στην αίθουσα τέχνης της Αδελφότητας (Αγίας Σοφίας 38) έως τις 26 Νοεμβρίου.

Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: Kαθημερινά: 11:00 – 14:00 και 18:00 – 21:00, Σάββατο: 11:00 – 14:00.

Γ.Χ.

foto:real.gr

Ο διεθνούς φήμης φωτογράφος, Γιώργος Μυτιληνός, δώρισε μέρος της εξαιρετικής του δουλειάς στο Δήμο Καβάλας
Τα σπάνιας ομορφιάς έργα που παρουσίασε στο κοινό τον περασμένο Νοέμβριο, μέσα από την έκθεση φωτογραφίας “Η Καβάλα σαν παλιό Card Postal”, δώρισε στο Δήμο Καβάλας ο διεθνούς φήμης φωτογράφος, Γιώργος Μυτιληνός. Πρόκειται για σύγχρονες φωτογραφικές όψεις της Καβάλας, δουλεμένες με τεχνική παλαίωσης, από δρόμους και γειτονιές που κινούνται καθημερινά οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης. Η πανοραμική αντίληψη του πολυβραβευμένου φωτογράφου, απαθανατίζει επίσης εμβληματικά κτήρια και τοποθεσίες, όπου γράφτηκε, μέσα από αγώνες και πάσης φύσεως εκδηλώσεις, η πλούσια πολιτική, πολιτιστική και θρησκευτική ιστορία του τόπου μας.
Το σύνολο των φωτογραφιών του Γιώργου Μυτιληνού, θα παρουσιαστεί τις επόμενες ημέρες στο Δημαρχείο Καβάλας.
Ο Καβαλιώτης φωτογράφος, Γιώργος Μυτιληνός, υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Φωτογραφικού Ομίλου Καβάλας, τακτικό μέλος της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (ΕΦΕ) από το 1988, μέλος της FIAP (Διεθνής Ομοσπονδία Φωτογραφικής Τέχνης), της UNESCO και της Φωτογραφικής Εταιρείας Αμερικής, σφυρηλάτησε τα έργα του σε πολλούς Πανελλήνιους διαγωνισμούς και σε πολλά διεθνή φωτογραφικά σαλόνια του κόσμου, κατακτώντας περισσότερες από 150 διεθνείς αναρτήσεις, μετάλλια και τιμητικούς επαίνους. Το 2001 και το 2005 αντίστοιχα, τιμήθηκε με τους δύο διαγωνιστικούς τίτλους της Ομοσπονδίας (FIAP), τον AFIAP (Artist– FIAP) και EFΙAP (Excellence–FIΑP), για τις πιστοποιημένες διεθνείς του διαγωνιστικές δραστηριότητες.

Ο γνωστός φωτογράφος, Στέφανος Πασβάντης, που συστηματικά αποθησαυρίζει την αρχιτεκτονική μνήμη μας συστήνει 11 πόρτες της Καβάλας με ιστορία.

Έντεκα πόρτες της Καβάλας, τέλους 19ου – αρχών 20ου αιώνα.

Η γκαλερί Bernier/Eliades και ο Στράτος Καλαφάτης παρουσιάζουν την ατομική έκθεση φωτογραφίας «Οψόμεθα εις Φιλίππους».

Ο Στράτος Καλαφάτης παρουσιάζει τη δεύτερη έκθεσή του στην Bernier/Eliades και θα παρευρίσκεται στα εγκαίνια.

Μετά από τις πολύ σημαντικές εκθέσεις, «Άθως / Τα Χρώματα της Πίστης» και «Αρχιπέλαγος», ο Στράτος Καλαφάτης, με την ιστορική φράση «Οψόμεθα εις Φιλίππους» μας προσκαλεί στο νέο του ταξίδι, στα Τενάγη του Παγγαίου, μια περιοχή με πολλαπλές συνδηλώσεις, ένα αρχαίο μνημείο, ένα θρησκευτικό προσκύνημα, ένα πεδίο μαχών και τόπο καταγωγής του.

Στη νέα ενότητα έργων που θα παρουσιάσει στην γκαλερί Bernier/Eliades – με αφορμή την ιστορική μάχη των Φιλίππων το 42 μ.Χ όπου ο Οκταβιανός και ο Μάρκος Αντώνιος αντιμετώπισαν τον Βρούτο και τον Κάσσιο στη μεγαλύτερη εμφύλια ρωμαϊκή σύγκρουση – o Καλαφάτης, χρησιμοποιεί τα ίχνη της ιστορίας σαν συνδετικό κρίκο, για να ανιχνεύσει την ενεργή παρουσία του παρελθόντος στην σημερινή πραγματικότητα. Συνδέει παλιές αναζητήσεις με καινούργιες επιθυμίες, σε μια προσπάθεια προσδιορισμού της σχέσης του τοπίου με την ταυτότητα.

Όπως μας λέει ο ίδιος:

«… Εκεί στην Ηδωνίδα γη, όταν πέσει το φως, ο Λυκούργος, ο Ορφέας, ο Διόνυσος και η Περσεφόνη, συναντούν τους εμπόρους, τους στρατιώτες, τους εργάτες, τους βοσκούς, τους ποιητές, τους γυρολόγους τους πρόσφυγες και τους φυγάδες που ξαποσταίνουν στον κάμπο.

Και όσο βραδιάζει στα λασπόλουτρα, στο στρατόπεδο του Βρούτου, η νύχτα μετατρέπεται σε πηλό για να σκεπάσει τις πληγές της μεγαλύτερης εμφύλιας σύγκρουσης που άλλαξε την ιστορία του κόσμου».

Απόσπασμα από το κείμενο του Ηρακλή Παπαϊωάννου, Επιμελητή MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης:

«Η ενότητα έργων και δίπτυχων της έκθεσης υιοθετεί την οικεία προσέγγιση του Καλαφάτη: μια προσεκτική μίξη ειδών, όπου το τοπίο σμίγει με το πορτρέτο, την αρχαιολογική φωτογραφία, την υβριδική νεκρή φύση: τα στοιβαγμένα κρανία, ένα μακάβριο objet trouvé, εξοικειώνουν με το συστηματικό θάνατο· η σκηνή μάχης της ελληνιστικής σαρκοφάγου σαν γλυπτικό στιγμιότυπο που προλαμβάνει τη φωτογραφία, αποτυπώνει τη διαχρονική μοίρα του ανθρώπου να σπαράσσεται ανελέητα, σαν άγριο θηρίο· το ακρωτηριασμένο άγαλμα, ωδή στη βία του χρόνου ως αργού αλλά έσχατου πολέμου, συνομιλεί με το πορτρέτο του όρθιου άντρα που κρατά στοργικά το τεχνητό του πόδι…».

Στράτος Καλαφάτης
Ο Στράτος Καλαφάτης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1966. Σήμερα ζει στη Θεσσαλονίκη, φωτογραφίζει, διδάσκει και οργανώνει δράσεις που αφορούν τη δημιουργική φωτογραφία. Έχει ολοκληρώσει μακροχρόνιες φωτογραφικές εργασίες όπως οι Αρχέτυπες Εικόνες, το Ημερολόγιο 1998-2002, η Saga, το Αρχιπέλαγος, ο Άθως – Τα χρώματα της πίστης. Από τις εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Αρχέτυπες εικόνες (1999), Ομόνοια 2000 – Ταξίδι στον ομφαλό της Αθήνας (με τον συγγραφέα Φίλιππο Φιλίππου – 2000), Ημερολόγιο 1998 -2002 (με πρόλογο του Christian Caujolle – 2004), Άθως – Τα Χρώματα της Πίστης (με πρόλογο του Νίκου Ξυδάκη – 2014).

Κεντρική φωτογραφία θέματος: Untitled, 2021/22, 100 x 130 cm, Photo credits: Stratos Kalafatis & Bernier/Eliades Gallery. Λεπτομέρεια.

Σε μια «άγνωστη γη» ταξιδεύει τους αναγνώστες το νέο λεύκωμα του καταξιωμένου Δραμινού φωτογράφου Κώστα Βιδάκη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις ΚΥΚΛΩΨ, παρουσιάζοντας με μοναδικό τρόπο το άγνωστο φυσικό περιβάλλον της ακριτικής Δράμας. Μιας περιοχής πλημμυρισμένης από παρθένα δάση, αιωνόβια πλατάνια, εύφορους κάμπους, πανέμορφα αγριολούλουδα, εντυπωσιακά πουλιά, άγρια ζωή, γάργαρα νερά.

Μια περιοχή προικισμένη από τον Θεό και τη Φύση, που ίσως λίγοι γνωρίζουν καλά και ακόμα λιγότεροι μπαίνουν στον κόπο να την ανακαλύψουν. Ο Κώστας Βιδάκης έρχεται να καλύψει αυτό το μεγάλο κενό. Παρουσιάζει τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής μέσα από μια σειρά φωτογραφιών που προκαλούν τον θαυμασμό του αναγνώστη για τον δημιουργό των φωτογραφιών αλλά και την έκπληξή του, διαπιστώνοντας καθώς ξεφυλλίζει το λεύκωμα, τον ατελείωτο φυσικό πλούτο που κρύβουν οι πλαγιές, οι λόφοι, τα βουνά, οι πεδιάδες και οι λίμνες αυτής της «άγνωστης γης».

«Terra Incognita» (άγνωστη γη) είναι ο τίτλος του πολυσέλιδου και ιδιαίτερα καλαίσθητου λευκώματος, που αποτελεί προϊόν μιας πολυετούς και συστηματικής δουλειάς καθώς μέσα από τις 470 εντυπωσιακές φωτογραφίες που απλώνονται σε συνολικά 312 σελίδες και τα εκλαϊκευμένα κείμενα, προσιτά σε κάθε αναγνώστη, «ξεδιπλώνεται» η φυσική ομορφιά ενός τόπου που αξίζει να προβληθεί και να αναδειχθεί.

Γνωρίζοντας, ωστόσο, κάποιος τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του φωτογράφου – δημιουργού, αντιλαμβάνεται πως αυτή τη νέα εκδοτική δουλειά δεν την έκανε για να διαφημίσει εμπορικά μια γη που τόσο αγαπά. Την έκανε για να ανοίξει ένα παράθυρο γνωριμίας της προς τον κόσμο. Στόχος του λευκώματος είναι να προσφέρει τέρψη και συγκίνηση στον αναγνώστη καθώς μέσα από τις σελίδες του ανακαλύπτει τη φύση, θαυμάζοντας τις μοναδικές δημιουργίες της.

Άνθρωπος ιδιαίτερα χαμηλών τόνων, με υπομονή, επιμονή, συνέπεια λόγων και έργων, ο Κώστας Βιδάκης αγαπάει τη φυσική ζωή και προσπαθεί πάντα με τον φακό του να αποτυπώσει το απροσδόκητο. Με σπουδές δασοπονίας και έχοντας στο ενεργητικό του την επιμέλεια και τη δημιουργία πολλών και αξιόλογων φωτογραφικών λευκωμάτων, μιλάει και εκφράζεται πάντα μέσα από τις φωτογραφίες του. Αφιερώνει πολύ χρόνο κάνοντας βόλτες στα βουνά και τους κάμπους της Δράμας και όταν δεν διδάσκει στο τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΔΠΕ είναι σίγουρο πως θα βρίσκεται στην αναζήτηση και φωτογραφική αποτύπωση εκείνων των μοναδικών στιγμών που σε κάνουν να νιώθεις τόσο μικρός μπροστά στο μεγαλείο της μητέρας Φύσης.

   «Ένα τροπικό φυτό στα βουνά της Δράµας»

Το λεύκωμα «Terra Incognita» είναι χωρισμένο σε έντεκα κεφάλαια. Στο τέλος του υπάρχει ονομαστικός κατάλογος των ειδών και βιβλιογραφία. Οι τίτλοι των κεφαλαίων προκαλούν αμέσως το ενδιαφέρον: «Με αέρα μεσογειακό». «Αγγίζοντας τα σύννεφα». «Με καταγωγή από τον µακρινό Βορρά». «Ζωντανό παρελθόν». «Από την εποχή των παγετώνων». «Ένα τροπικό φυτό στα βουνά της Δράµας». «Χαίρε Όρος κατάσκιο δασέος».

Ξεφυλλίζοντας βέβαια το λεύκωμα, αυτό που προκαλεί το μέγιστο θαυμασμό είναι οι υπέροχες φωτογραφίες του. Η εξαιρετική ποιότητα και καλλιτεχνία τους, αλλά και η ομορφιά των ίδιων των τοπίων και των ειδών που έχουν απαθανατιστεί. Βλέποντάς τες, μπορεί κανείς εύκολα να αντιληφθεί τις άπειρες ώρες που ξόδεψε ο φωτογράφος για να πετύχει τη σωστή στάση, τον φωτισμό που ήθελε, το τέλειο στιγμιότυπο. Πόσος κόπος για την αναζήτηση του σπάνιου είδους, πόση αναμονή και εγρήγορση για να πλησιάσει το πουλί, το έντομο, το άγριο ζώο. Αυτή τη δουλειά μόνο ένας παθιασμένος με τη φύση μπορεί να την κάνει, και μόνο ένας που έχει κάνει τη φύση δεύτερο σπίτι του μπορεί να την ολοκληρώσει αγόγγυστα.

Οικολόγος και λάτρης της φύσης, ο Δραμινός φωτογράφος, μέσα από την πολυετή και πετυχημένη δουλειά του, προσπαθεί να αναδείξει το φυσικό περιβάλλον και τις ομορφιές της φύσης. Θέλει να παρακινήσει μικρούς και μεγάλους να ανακαλύψουν αυτόν τον κρυμμένο παράδεισο της άγνωστης δραμινής γης, όπως το κάνει χρόνια τώρα ο ίδιος του. Δεν χρειάζεται κόπος, δεν χρειάζονται έξοδα, δεν χρειάζεται προετοιμασία. Εκείνο που σίγουρα χρειάζεται είναι η καλή διάθεση, η όρεξη και ο πόθος να βρεθείς στην καρδιά της φύσης. Εκεί, όπου όλες οι αισθήσεις και το πνεύμα απελευθερώνονται, «αγγίζοντας» την τελειότητα που προσφέρει αυτή η «άγνωστη γη» της ανατολικής Μακεδονίας.

   Ο άγνωστος παράδεισος της δραμινής γης

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Κώστας Βιδάκης υπογραμμίζει -μεταξύ άλλων- ότι απώτερος στόχος του λευκώματος «είναι η αποκάλυψη και προβολή μέρους της δραµινής φύσης πρωτίστως στις ευαίσθητες νεαρές ηλικίες του τόπου αλλά, γιατί όχι, και σε εθνικό επίπεδο. Σε άλλες χώρες, το να έχει κάποιος καταγωγή από μια περιοχή με τόσο πλούσια βιοποικιλότητα αποτελεί καύχημα και τιμή. Στην περίπτωσή μας, όμως, αυτός ο πλούτος δεν είναι γνωστός ούτε στους Δραµινούς ούτε στο ευρύτερο κοινό».

«Κάθε περιοχή», συνεχίζει, «έχει έναν και μοναδικό χαρακτήρα. Έτσι και η Δράμα, που το όνομά της θα μπορούσε να υποδηλώνει και την εντύπωση που έχουν γι’ αυτήν όσοι δεν έχουν το προνόμιο να τη γνωρίζουν, έχει τη δική της “φυσιογνωμία”, τα δικά της “ατομικά χαρακτηριστικά”. Ο τόπος, εδώ στα βορειοανατολικά της Ελλάδας, έχει μια σύνθετη ταυτότητα, καθώς συνδυάζει το κεντροευρωπαϊκό με το μεσογειακό τοπίο. Το λεύκωμα είναι αποτέλεσμα μια συναρπαστικής εμπειρίας, που θα θέλαμε να μοιραστούμε ελπίζοντας ότι θα συμβάλει στη γνωριμία ενός ευρύτερου κοινού με την άγρια ζωή και τα τοπία της Δράμας. Αφιερώνεται σε όσους συγκινούνται από τη θέα μιας πέρδικας που ορθώνει το σώμα της με περηφάνια, ενός δρυοκολάπτη που γαντζώνεται στον κορμό του δέντρου, ενός χρυσαετού που πετά αγέρωχος στα ύψη, μοναδικών αγριολούλουδων που φυτρώνουν σε κάθε σπιθαμή γης και ενός απερίγραπτου πλούτου χρωμάτων και σχημάτων που κοσμούν και μυθοποιούν τον δραμινό επίγειο παράδεισο».

*Τις φωτογραφίες παραχώρησε ο Κώστας Βιδάκης

Η Καβάλα είχε την τύχη να είναι από τις πρώτες πόλεις που φωτογραφήθηκαν μετά την εφεύρεση της φωτογραφικής τεχνικής. Μια ευτυχής συγκυρία έφερε οι πρώτες 8 συνολικά, φωτογραφίες να βρεθούν από τον καβαλιώτη φωτογράφο Στράτο Καλαφάτη στο Αγ. Όρος. Στο παρελθόν έχει δημοσιεύσει ορισμένες φωτογραφίες από αυτές τις σπάνιες εικόνες της πόλης, του 1853. Σήμερα δημοσίευση μια ακόμη που αποτυπώνει την παραλία της Καβάλας, εκεί που είναι σήμερα το λιμάνι, όπου υπάρχει ακτή και το κύμα βρέχει και τα πρώτα σπίτια. Η σημασία αυτής της φωτογραφίας είναι εξαιρετικής σημασίας γιατί αποτυπώνει το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης, εκατόν εβδομήντα χρόνια πριν. Στην φωτογραφία φαίνεται η συνοικία της Παναγίας και το σημείο της παραλίας όπου σήμερα είναι το παλιό κτήριο του Λιμενικού Ταμείου Καβάλας. Ο κ. Καλαφάτης δημοσίευσε την εικόνα με το παρακάτω κείμενο: Το 1853 ο φωτογράφος Ernst de Carantza παρέα με τον ζωγράφο Charles Labbe ταξιδεύουν από την Κωνσταντινούπολη για να φωτογραφίσουν την Αθωνική πολιτεία.

Διερχόμενοι από την Καβάλα και γοητευμένοι από την ομορφιά της, δημιουργούν 8 εικόνες σε μεγάλες γυάλινες πλάκες.

Η Καβάλα γίνεται μία από της πρώτες πόλεις που φωτογραφίζονται στον κόσμο».

γράφει ο Γιώργος Μυτιληνός

Το έλεγα πάντα, και μάλιστα με έμφαση!!! Κάθε φορά που ένα νέο βιβλίο βλέπει το φως της δημοσιότητας, έχουμε μια ακόμη νίκη της ανθρώπινης διανόησης. Βέβαια για τον Γιώργο Βουλουτίδη, του οποίου το έργο έως ένα σημείο το γνωρίζω, είχα πάντα την αδημονία του ξαφνιάσματος. Το γεγονός ότι άργησε να φανεί εκδοτικά, πάντα με προδιέθετε να πιστέψω πως κάτι ετοιμάζει τον τελευταίο καιρό. Και τόπραξε! Ένα καλαίσθητο βιβλίο – από κάθε άποψη –  πλούτισε τα εκδοτικά δρώμενα της πόλης μας με τη δική του υπογραφή.

Στο βιβλίο αυτό, ο Γιώργος ουσιαστικά καταθέτει δύο πράγματα. Την αγάπη του φωτογράφου για τον άνθρωπο πρωτίστως και τη λατρεία του για την πόλη που τον γέννησε και τον ανέθρεψε δευτερευόντως. Εξ άλλου είναι αυτά τα δύο στοιχεία που σημάδεψαν όλη του την καλλιτεχνική διαδρομή από τα τέλη του «70» μέχρι σήμερα, διανθισμένα με τις καταβολές της οικογενείας του που ζυμώθηκαν με την εργατιά, τη φτώχεια, το μεροκάματο αλλά προπάντων την αξιοπρέπεια και την κοινωνική ευπρέπεια. Ο ίδιος γράφει στον πρόλογό του:

«Γέννημα θρέμμα Καβαλιώτης από το 1946 με γονείς, παππούδες και προ-παππούδες καπνεργάτες. Μυρωδιά από καπνόφυλλα στο σπίτι μετά το σχόλασμα τους. Γείτονες αλιεργάτες στα γρι-γρι και τις τράτες και εργάτες οικοδομών. Από το σπίτι μου στην οδό Δράκοντος, λουσμένο με μεσογειακό φως, κρεμασμένο στο λόφο αμφιθεατρικά, απλωνόταν σε απέραντη ανοιχτωσιά η γελαστή και ήρεμη θάλασσα, τοπίο με ευγένεια, ήσυχη περισυλλογή, ανάμεσα σε χαμηλούς γαληνεμένους λόφους προφυλαγμένο από τον άγριο βοριά ανοιχτό μονάχα κατά τη θάλασσα απ’ όπου χύνεται ο μουσκεμένος πελαγίσιος αέρας του νοτιά. Ο ασβέστης εκτυφλωτικός μέσα στη λιακάδα στις μάντρες και μοσχοβολούσαν οι κήποι με τις πασχαλιές, ακουγόταν η χτένα του αργαλειού της κυρά – Αγγελικής, το χτύπημα των ωρών του ρολογιού της εκκλησίας. Τα βράδια συντροφιές παιδιών στα πεζούλια της αυλής του Προφήτη Ηλία. Ήσυχος ο κόσμος κατηφόριζε για την απογευματινή κυριακάτικη βόλτα του στην Ομόνοια τον χειμώνα και στο λιμάνι το καλοκαίρι. Ο χώρος του λιμανιού μας πολύβουος με αραγμένα καΐκια με μυρωδιά από μουσκεμένο ξύλο, από καραβόσκοινο και σίδερο φαγωμένα από το αλάτι από τον ήλιο από τους ανέμους. Αλιεργάτες φρόντιζαν τα στρωμένα στην προκυμαία δίχτυα τους. Η ψαραγορά στο ισόγειο του Λιμενικού Ταμείου, το καρνάγιο, ο εμβληματικός αλευρόμυλος, το Ιμαρέτ ……

Εμμονή αρπαγής των εικόνων της πόλης μου, αιχμάλωτες στα φιλμ μου.

Έτσι που γίνανε τα πράγματα στα χρόνια μας,

τώρα αυτά σαν ψέματα μάς φαίνονται.»

Ποιητικός ο λόγος του Γιώργου, όπως ποιητική και γλαφυρή είναι και η όλη του συμπεριφορά μέσα στο κοινωνικό μας γίγνεσθαι. Γνώρισα τον Γιώργο στα μαθήματα φωτογραφίας της ΝΕΛΕ. Μου έκανε εντύπωση η ευγένειά του, η ευστροφία του, ο μαθησιακός του οίστρος καθώς και οι οργανωτικές του ικανότητες, πάνω στις οποίες βασίστηκε αργότερα και η συνεργασία μας στην ίδρυση του Φωτογραφικού Ομίλου Καβάλας.

Το βιβλίο δομείται σε δύο ενότητες. Η πρώτη περιέχει εικόνες από τον αστικό οικιστικό ιστό της πόλης μας της Καβάλας καθώς και από κοινωνικά δρώμενα. Οι φωτογραφίες του Γιώργου καταφέρνουν να διεγείρουν το συγκινησιακό υπόβαθρο όλων εκείνων που ξεπέρασαν ηλικιακά τα 60 και γνώρισαν γεγονότα της δεκαετίας του 70, 80 και 90, αποτυπωμένα με την υπάρχουσα τότε δυνατότητα του φιλμ. Η δεύτερη, με το Ιμαρέτ προ αναπαλαίωσης, συγκλονιστική στην ολότητά της, αποτελεί ένα πολύτιμο ιστορικό τεκμήριο για τους ερευνητές του μέλλοντος. Στις φωτογραφίες του αποτυπώνονται όλα τα αρχιτεκτονικά δομικά στοιχεία του μνημείου, όπως τα άφησαν οι πρόσφυγες του 1922 που φιλοξενήθηκαν στους χώρους του κάποτε. Η εγκατάλειψη, η απαξίωση και η προσβολή του ως σημαντική πολιτισμική οντότητα της πόλης μας αποτυπώνονται με εξαιρετική μαεστρία στις φωτογραφίες του Γιώργου Βουλουτίδη.

Εύχομαι ολόψυχα το «περιδιάβασμα της πόλης μου» να κατορθώσει να εισχωρήσει στην καρδιά του κάθε Καβαλιώτη!!!

Από τις αρχές του 19ου αιώνα έχουμε εικόνες της πόλης, αλλά οι περιγραφές είναι από πολύ νωρίτερα, καθώς το ανάγλυφο της εντυπωσίαζε όλες τις εποχές τους επισκέπτες

Σχεδόν όλους τους μήνες του χρόνου, αλλά ιδιαίτερα τους θερινούς, κατεβαίνοντας από τον Αγ. Σίλα προς την Καβάλα συναντάς τους δεκάδες ξένους επισκέπτες που σταθμεύουν για να φωτογραφήσουν και να φωτογραφηθούν με φόντο την πανοραμική εικόνα της Καβάλας. Το ίδιο συμβαίνει και μέσα στην πόλη, υπάρχουν σημεία που τραβάνε την προτίμηση των επισκεπτών για να φωτογραφηθούν, στο λιμάνι με φόντο την συνοικία της Παναγίας, τον φάρο με φόντο το λιμάνι και τις νέες συνοικίες της πόλης, όπως επίσης και τον πύργο επάνω στο φρούριο με την πανοραμική θέα που προσφέρει, αλλά και από την ανατολική πλευρά από το σημείο που βρίσκεται απέναντι από το παλιό νοσοκομείο, έχουμε εκατοντάδες λήψεις να κατακλύζουν το παγκόσμιο κοινό. Πάντα η Καβάλα τραβούσε την προσοχή των επισκεπτών για την μοναδική ομορφιά της και την πανοραμική εικόνα που προσφέρει από πολλά στα «λαίμαργα μάτια» των ξένων. Μπορεί τα τελευταία χρόνια με το Fb και το Instagram να αυξήθηκαν οι ανάγκες σε φωτογραφίες με ωραία τοπία, οπότε έχουμε χιλιάδες φωτογραφίες να κυκλοφορούν στο διαδίκτυο με κάθε γωνιά της Καβάλας, δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Την πρώτη φωτογραφία της Καβάλας την έχουμε σχεδόν με την εφεύρεση της φωτογραφίας. Το 1853 ο φωτογράφος Ernst de Carantza παρέα με τον ζωγράφο Charles Labbe ταξίδεψαν από την Κωνσταντινούπολη για να φωτογραφίσουν την Αθωνική πολιτεία. Διερχόμενοι από την Καβάλα και γοητευμένοι από την ομορφιά της, δημιούργησαν 8 εικόνες σε μεγάλες γυάλινες  πλάκες. Η Καβάλα έγινε μία από της πρώτες πόλεις που φωτογραφίζονται στον κόσμο. Οι επόμενες γνωστές φωτογραφίες της γίνονται 50 χρόνια μετά, γύρω στο 1900! Τα παραπάνω έγιναν γνωστά από μια έρευνα στο Αγ. Όρος του διεθνούς, καβαλιώτη στην καταγωγή φωτογράφου Στράτου Καλαφάτη ο οποίος δημοσιεύεσαι και μέρος αυτού του αρχείου. Την ίδια εποχή περίπου έχουμε και τις πρώτες γκραβούρες.

Της εικόνας όμως, προηγήθηκε η αφήγηση και οι επισκέψεις ξένων περιηγητών που μας πρόσφεραν και τις πρώτες εντυπωσιακές περιγραφές. Η Καβάλα, σημαντική πόλη και λιμάνι στη Μακεδονία, βρισκόταν πάνω σε εμπορικούς δρόμους της Ανατολής και ανάμεσα στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη Θεσσαλονίκη, οπότε απεικονίστηκε στα περιηγητικά έργα μόνον τον 19ο αιώνα, με γκραβούρες. Ωστόσο έχουμε μαρτυρίες για την πόλη από πολύ νωρίτερα, από διερχόμενους ξένους, που ταξίδευαν για διάφορους λόγους, οικονομικούς, πολιτικούς, στρατιωτικούς κ.α.

Η πόλη διαθέτει ένα πολύ σημαντικό λιμάνι,  το δεύτερο μετά της Θεσσαλονίκης και βρίσκεται επάνω στην αρχαία Εγνατία, δηλαδή στον δρόμου που για χιλιετίες ενώνει την Ανατολή με τη Δύση. Επιπλέον, έχει διαβάσεις προς την Βαλκανική ενδοχώρα γεγονός που την κάνει πολύ σημαντική και στρατηγικής σημασίας τόσο για εμπορικούς όσο και στρατιωτικούς σκοπούς. Το πιο σημαντικό  σημείο αυτού του περάσματος είναι ένας βραχώδης  ισθμός που συνδέει την τριγωνική χερσόνησο με το ηπειρωτικό τμήμα. Πολλοί χαρακτηρίζουν αυτό τον ισθμό ως τον «ΠΛΑΤΑΜΩΝΑ» της Μακεδονίας (γράφει ο F. Beaujour), ενώ τα στενά της Χριστουπόλεως (το άνοιγμα ανάμεσα στην κατάληψη του Σύμβουλου όρους και του Σαπαίου όρους (Βουνά της Λεκάνης) ως τις Θερμοπύλες της Μακεδονίας (γράφει ο γάλλος αρχαιολόγος l. Heuzey αποδίδοντας τα λόγια του βυζαντινού ιστορικού Ν. Γρηγορά).

Οι περισσότεροι επισκέπτες εντυπωσιάζονται από το ανάγλυφο της πόλης, έτσι όπως αναπτύσσεται – αρχικά – επάνω στην χερσόνησο. Από τις πιο παλιές περιγραφές είναι του 1470, καθώς στο ημερολόγιο του αιχμαλώτου Βενετού λοχαγού Angiolello, περιγράφει τα δυο έρημα κάστρα που συνάντησε περνώντας από εδώ, ένα στο βουνό – προφανώς είδε τους πύργους από τα τείχη της Χριστουπόλεως – και ένα δίπλα στην θάλασσα, το σημερινό φρούριο. Είναι μια εποχή που ακόμη δεν έχει αρχίσει η κατασκευή των Καμαρών οπότε τα ερείπια που βλέπει είναι η οχύρωσης της Χριστουπόλεως με τα Κάστρα και τα τείχη που μέρος τους έχει διασωθεί μέχρι και σήμερα. Ανάμεσα δε στα δύο κάστρα είδε πάρα πολλούς κήπους, με οπωροφόρα δέντρα, όπως αναφέρει στο ημερολόγιο του.

Η επόμενη περιγραφή είναι του γάλλου φυσιοδίφη P. Belon που την επισκέπτεται το 1546 – 1549, δηλαδή αφού ήδη έχουμε την ανοικοδόμηση της πόλης από τους Οθωμανούς. Ενώ λίγο αργότερα, η επόμενη παλαιότερη περιγραφή είναι του Οθωμανού Εβλιά Τσελεμπή, που στην περιγραφή του εμπλέκει και μυθολογικά στοιχεία. Υπάρχει και μια αναφορά του Βενιαμίν εκ Τουλέδης που ταξίδεψε για να καταγράψει τις εβραϊκές κοινότητες, πέρασε από την Χριστούπολις – Καβάλα, όπως την αναφέρει και απλά σημειώνει ότι βρήκε 20 οικογένειες Εβραίων με 50 συνολικά μέλη, οπότε χάνουμε την ευκαιρία να έχουμε μια εικόνα της πόλης εκείνη την εποχή.

Το 1591 πέρασε από την Καβάλα και μας την περιγράφει ο Gambriele Cavazza, γραμματέας του Λορέντσου Μπερνάρδου. Το 1667 την επισκέφθηκε ο Τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή και το 1669 ο Γάλλος καπουκίνος Robert de Dreaux. Οι περιγραφές τους είναι ενδιαφέρουσες. Η πόλη χωριζόταν με ένα τείχος σε δύο μέρη, στην πάνω και κάτω πόλη. Το τείχος άρχιζε από το παλιό οικονομικό γυμνάσιο, που στεγάζει σήμερα το 5ο γυμνάσιο και το νυκτερινό, και έφθανε ως το φρούριο. Το τείχος αυτό, που σώζεται μέχρι σήμερα, πρέπει να κατασκευάστηκε μετά από το πέρασμα του Gambriele Cavazza (1591) και πριν από την επίσκεψη του Robert de Dreaux (1669).

Η Καβάλα κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, ήταν μέρος του «Grand Tour», που έκαναν οι εύποροι νέοι της Ευρώπης, με στόχο να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους, αλλά και σταθμός περιηγητών από την Αθήνα προς την Κωνσταντινούπολη. Ο πρώτος ταξιδιωτικός οδηγός για την Ελλάδα, που εκδόθηκε το 1854 στο Λονδίνο, περιλαμβάνει και τη Μακεδονία και την Καβάλα, ενώ οι περιγραφές τους έχουν να κάνουν με τις ομορφιές της πόλης, την στρατηγικής της θέσης, τα αμυντικά έργα και τις εμπορικές δραστηριότητες, αλλά και τις εθνότητες που κατοικούν στην πόλη.

Θεόδωρος Αν. Σπανέλης

ΠΗΓΕΣ:

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΑΣ (δεύτερο μέρος)

Κωνσταντίνου Ι. Χιόνη

Η πόλη – λιμάνι της Καβάλας κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας – Αιμιλία Στεφανίδου – ΕΚΔΟΣΗ ΙΛΑΚ

Η έκθεση “Άθως Τα Χρώματα της Πίστης”, του Καβαλιώτη Στράτου Καλαφάτη, μετά από δύο χρόνια ¨καραντίνας ¨ παρουσιάζεται πανηγυρικά και στο σύνολό της με 140 έργα στις Διεθνείς Φωτογραφικές συναντήσεις “Φιλιππούπολη 2021”.Οι “Διεθνείς Συναντήσεις Φωτογραφίας” είναι ένα ετήσιο φεστιβάλ στη Φιλιππούπολη της Βουλγαρίας, με πάνω από 40 χρόνια ιστορίας. Ανοίγει παραδοσιακά τη δεύτερη Παρασκευή του Οκτωβρίου σε ένα Σαββατοκύριακο γεμάτο ενδιαφέρουσες φωτογραφικές εκδηλώσεις – εκθέσεις, διαλέξεις, παρουσιάσεις.

Ο Στράτος Καλαφάτης είναι για φέτος ο τιμώμενος καλλιτέχνης και ο Άθως αποτελεί την κεντρική έκθεση του φεστιβάλ και παρουσιάζεται στο εξαιρετικό δημοτικό μουσείο που λειτούργησε για πρώτη φορά το 2020.

Η έκθεση έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία και είδη έχει πάρει παράταση μέχρι τις 15 Νοεμβρίου 2021.

Η εργασία “Άθως, Τα Χρώματα της Πίστης” ολοκληρώθηκε το 2012 μετά από 5 χρόνια συστηματικής φωτογράφισης. Το Σεπτέμβριο του 2014 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας στη Βίλα Καπαντζή στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, κυκλοφόρησε το ομότιτλο βιβλίο από τις εκδόσεις Άγρα. Ακολούθησαν 15 μεγάλες εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Την φωτογραφική έκθεση: “ΑΘΩΣ – ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ” είχαμε την χαρά να την δούμε στην Καβάλα και στη Δημοτική Καπναποθήκη , τέτοιες ημέρες πριν πέντε χρόνια το 2016. Στους τέσσερεις ορόφους του νεοκλασικού κτιρίου ο καβαλιώτης καλλιτέχνης μας αποκάλυψε τον αθέατο κόσμο της Αθωνικής Πολιτείας. Οι Φωτογραφίες είναι από τα εγκαίνια της έκθεσης, στη Φιλιππούπολη.