Περιηγήσεις

Νέστος: Ένας ποταμός με τοπία αρχέγονης, καθηλωτικής ομορφιάς.
Είναι και από μόνος του αιτία για να ταξιδέψετε στην Ξάνθη, διανύοντας εκτάσεις που θα σας μείνουν αξέχαστες.

O Νέστος είναι ένας τεράστιος ποταμός, με τοπία αρχέγονης, καθηλωτικής ομορφιάς/Photo: Νίκος Κόκκας.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, γεννήθηκε στην αρχή του Χρόνου• και, μέχρι και σήμερα, φέρει στα πράσινα νερά του και στα αρχαία του δάση όλη τη γοητεία της άγριας, παρθένας φύσης της Θράκης. Το ταξίδι του ξεκινάει από την οροσειρά της Ρίλα, στη νοτιοδυτική Βουλγαρία, που είναι η ψηλότερη σε ολόκληρα τα Βαλκάνια.

Στην πορεία ο Νέστος αφήνει τη Βουλγαρία, διασχίζει τους ορεινούς όγκους της δυτικής Ροδόπης και το όρος Φαλακρό και γίνεται σύνορο ανάμεσα στην Καβάλα και στην Ξάνθη, αφού πρώτα έχει κάνει ένα πανέμορφο πέρασμα από τη Δράμα (Παρανέστι). Καταλήγει δε στο Θρακικό Πέλαγος, ακριβώς απέναντι από τη Θάσο. Ο ρους του καλύπτει 243 χιλιόμετρα, με τα 130 από αυτά να βρίσκονται στην Ελλάδα.

Στο Παρατηρητήριο – Οι μαίανδροι του Νέστου

Ξεκινάτε για το Παρατηρητήριο από το χωριό Τοξότες, με κατεύθυνση προς Ίμερα. Πρώτη στάση στον φούρνο της Σοφίας, για να προμηθευτείτε καυτά, μικρούτσικα πιροσκί: είτε γεμιστά με τυρί, είτε με πατάτα, είτε με πιπεριά Φλωρίνης, είναι μια φοβερή απόλαυση μέσα στο κρύο πρωινό.

Ανηφορίζετε έπειτα στην Αχλάδα, στους πρόποδες της Ροδόπης. Σε δρόμο όλο στροφές, περνώντας διαδοχικά από τη ζώνη του πεύκου, τη ζώνη της δρυός και τη ζώνη της οξιάς. Τέλος φθινοπώρου, λίγο πριν μπει για τα καλά ο χειμώνας, θα δείτε περνώντας από τα ρέματα ότι τα πλατάνια κρατούν ακόμα την καταπράσινη φορεσιά τους –μύθος λοιπόν τα πεσμένα, κίτρινα φύλλα. Τουλάχιστον για φέτος.

Οι αμβλείες, γυμνές κορυφογραμμές διαδέχονται η μία την άλλη. Κάποια στιγμή η θάλασσα βγαίνει από μακριά σε πρώτο πλάνο, ασημόγκριζη κι αστραφτερή στο λίγο φως του ήλιου που περνάει μέσα από τα σύννεφα. Αν η μέρα είναι ηλιόλουστη, πάλι, μπορεί να δείτε και τη Σαμοθράκη, το Άγιο Όρος και τη Λήμνο. Προς τον βορρά φαίνονται και τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Πού και πού προσπερνάτε εγκαταλελειμμένα, μισογκρεμισμένα καπνοχώρια με πετρόκτιστα σπίτια. Είναι πολλά, σε όλη τη διαδρομή μέχρι τη Σταυρούπολη. Κάποτε ανθούσαν οικονομικά λόγω του καπνού που καλλιεργούσαν εντατικά –προϊόν πρώτης ποιότητας, σημειωτέον: ανατολικού τύπου («μπασμάς»), με έντονο άρωμα, δύσκολη καλλιέργεια, αλλά καλό κέρδος. Ακόμα διακρίνονται οι σχετικές αναβαθμίδες, όπως θα δείτε ερχόμενοι εδώ. Γύρω στα μέσα της δεκαετίας 1960 η σημασία της καπνοπαραγωγής μετατοπίστηκε στην κεντρική και δυτική Μακεδονία και κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Αντίστοιχα, η ανατολική Μακεδονία και η Θράκη υποβαθμίστηκαν κι έτσι τα καπνοχώρια σταδιακά ερήμωσαν (εκτός από τα Πομακοχώρια, όπου η καλλιέργεια συνεχίστηκε μέχρι και τη δεκαετία του 1990).

Έχετε ήδη διανύσει 10 χιλιόμετρα όταν φτάνετε στην κορυφή, σε υψόμετρο 1.000 μέτρων. Η θέα είναι καθηλωτική: ο κάμπος της Ξάνθης απλώνεται σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια μέχρι τη θάλασσα, εκεί όπου σχηματίζεται το Δέλτα του Νέστου. Ακολουθείτε ένα μικρό, κατηφορικό, χωμάτινο μονοπάτι –το οποίο γρήγορα εξελίσσεται σε πλακόστρωτο δρομάκι– μέχρι που φτάνετε σε ένα ημικυκλικό, πετρόκτιστο μπαλκόνι. Είναι το Παρατηρητήριο, έργο του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης.

Στο γείσο του Παρατηρητηρίου είναι χαραγμένα τα σημεία που βλέπετε από κάθε γωνία θέασης, με τα ονόματα των κορυφογραμμών, το Παγγαίο όρος, το όρος Φαλακρό, το Δέλτα του Νέστου, τα χωριά που θα συναντήσετε αν πορευθείτε με αυτοκίνητο (ή με τα πόδια) ανάμεσα στα βουνά, καθώς και η διαδρομή του σιδηρόδρομου.

Εκπληκτική η θέα προς τη Βουλγαρία, τη θάλασσα και τον κάμπο. Ηighlight, όμως, παραμένουν οι μαίανδροι του Νέστου. Καθώς το μεγάλο ποτάμι διαβαίνει από το φαράγγι που σχηματίζουν οι πλαγιές στους πρόποδες της Ροδόπης –τα Στενά, όπως τα λένε– σχηματίζει μια σειρά μαιανδρισμούς, δηλαδή αλλεπάλληλες κουλούρες. Προσφέροντας, έτσι, τη μοναδική εικόνα ενός τεράστιου φιδιού, που αργοσέρνεται στο βάθος.

Μπορείτε να περιδιαβείτε αυτούς τους μαιάνδρους ακολουθώντας το καθαρισμένο και σηματοδοτημένο μονοπάτι που περνάει μέσα από το φαράγγι. Γενικά, υπήρχε –και υπάρχει ακόμα– μεγάλο δίκτυο μονοπατιών, το οποίο συνέδεε τα πάλαι ποτέ ακμάζοντα καπνοχώρια. Στις δικές μας ημέρες προσφέρουν διαδρομές συναρπαστικές, τις οποίες θα κάνετε με ειδικευμένους οδηγούς. Θα σας φέρουν σε γοητευτική επαφή με την παρθένα φύση γύρω από τον Νέστο, αλλά θα σας κάνουν και κοινωνούς του τρόπου ζωής των ανθρώπων που κατοικούσαν κι ευημερούσαν εδώ, μόλις 60 χρόνια πριν.

Δείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ:

www.travel.gr

Το ταξίδι μας ξεκίνησε πολύ πρωί, από το αεροδρόμιο της Αθήνας. Πήραμε μία πολύ πρωινή πτήση, με προορισμό τη Θεσσαλονίκη. Θέλαμε να φθάσουμε στην περιοχή του Νέστου, σε μία εποχή που τα χρώματα των δέντρων αλλάζουν, οι πρώτες βροχές έχουν ήδη ξεπλύνει τις σκόνες του καλοκαιριού. Είχα βρεθεί ξανά σε αυτή την περιοχή, όταν ακόμη λειτουργούσε το σιδηροδρομικό δίκτυο.

Τότε πήραμε το τρένο από την Σταυρούπολη της Ξάνθης, κρατώντας στα χέρια τα κουπιά για τις βάρκες και φορώντας τις στολές για το rafting. Θυμάμαι ακόμη την έκπληξη των όσων ήταν ήδη στο τρένο, βλέποντάς μας έτοιμους να κωπηλατήσουμε μέσα στο βαγόνι. Ωστόσο, έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε, το τρένο δεν κυκλοφορεί, και η περιοχή κάνει τη δική της προσπάθεια να σταθεί και να ενδυναμώσει το τουριστικό της προφίλ.

Βρισκόμαστε στο αεροδρόμιο, στο desk της Avis, που βρίσκεται στον χώρο των αφίξεων. Είχαμε ήδη κάνει προκράτηση για ένα άνετο SUV, καθώς η εκδρομή μας αναμενόταν να περιλαμβάνει και μερικές πιο ιδιαίτερες διαδρομές. Αν και είχαμε επιλέξει ένα ευρύχωρο όχημα, ικανό να φιλοξενήσει άνετα τέσσερα άτομα και τις αποσκευές τους, δεν μπορέσαμε να αντισταθούμε στον πειρασμό να δούμε τις διάφορες επιλογές που προσφέρει η εταιρεία.

Από premium αυτοκίνητα και ηλεκτροκίνητα οχήματα μέχρι αυτοκίνητα πόλης και τετρακίνητα για τους λάτρεις του off-roading, η γκάμα ήταν εντυπωσιακή. Χάρη στο online check-in μέσω του Quick Pass, η παραλαβή του αυτοκινήτου μας έγινε γρήγορα και χωρίς προβλήματα. Το ευγενικό προσωπικό μάς εξήγησε όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες για το όχημα και σύντομα βρεθήκαμε στην Εγνατία Οδό, με κατεύθυνση την περιοχή του Νέστου, το Παρανέστι και την ευρύτερη περιοχή.

Ένα όνειρο ζωντανεύει

Καθώς πλησιάζαμε στον προορισμό μας, το τοπίο γινόταν ολοένα και πιο πράσινο. Εδώ, οι βροχές είχαν ξεκινήσει νωρίς και, καθώς δεν είχαν πιάσει ακόμα τα δυνατά κρύα, η βλάστηση είχε αναπτυχθεί έντονα. Φτάνουμε έξω από το Παρανέστι και κάνουμε μια πρώτη σύντομη στάση στη γέφυρα του τρένου, όπου είχαμε την πρώτη μας επαφή με το ποτάμι. Περνάμε αρκετό χρόνο εκεί και, στη συνέχεια, περνώντας μέσα από τον οικισμό, ανηφορίζουμε τον λόφο προς το ξενοδοχείο Nessos στο Παρανέστι Δράμας. Ένα κομψό καταφύγιο μάς καλωσόρισε, σαν να μας περίμενε από πάντα.

Πρωινή εξόρμηση

Το επόμενο πρωί, ο ήλιος μόλις είχε αρχίσει να χρωματίζει τον ουρανό όταν ξεκινήσαμε την περιπέτειά μας. Μαζί μας είχαμε τον Τάσο Αναστασιάδη, έναν καλό γνώστη της περιοχής και αληθινό λάτρη της φύσης, με εμπειρία στη διοργάνωση εκδρομών με εναλλακτικές δραστηριότητες. Η διαδρομή προς το παρατηρητήριο ήταν μια συμφωνία χρωμάτων και αρωμάτων. Πεύκα, δρύες και οξιές εναλλάσσονταν σε ένα πράσινο καλειδοσκόπιο, ενώ το άρωμα του δάσους γέμιζε τον αέρα.

Διαβάστε περισσότερα εδώ: www.travel.gr

ΑΠΟ ΤΟΝ
ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟ

Photo: Κωστής Αγγελόπουλος

Όπως κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου οργανώνεται η Γιορτή της Πατάτας στη Λεκάνη. Η διοργάνωση είναι προγραμματισμένη για αύριο και μας περιμένουν όλους. Όπως πάντα το πρόγραμμα περιλαμβάνει πάρα πολύ ποντιακή μουσική, χορούς και φυσικά πατάτες μαγειρεμένες με διαφορετικούς τρόπους.

Επίσης η αυριανή εκδρομή στην Λεκάνη μπορεί να αποκτήσει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον με μια εξόρμηση μέχρι το δάσος της οξυάς στα βόρεια του χωριού, όπου εκεί θα επισκεφτείτε και το παρεκκλήσι της Παναγίας στο Καράμελικ.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΛΕΚΑΝΗΣ “ΓΙΟΡΤΗ ΠΑΤΑΤΑΣ 2024”

32 χρόνια από την έναρξη της Γιορτής σας προσκαλούμε ακόμη μια φορά στην ορεινή Λεκάνη Καβάλας να απολαύσουμε μαζί αέρα βουνού, αρώματα φύσης και αγνές γεύσεις χωριού.

Πρόγραμμα Εκδήλωσης:

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης στήνονται τραπέζια, όπου προσφέρονται στο κοινό, εδέσματα με βάση την πατάτα. Οι επισκέπτες, έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν τις φημισμένες πατάτες της Λεκάνης, με τη συνοδεία παραδοσιακής μουσικής από ζωντανή ορχήστρα και χορούς με τη συμμετοχή πολιτιστικών συλλόγων απο τις γύρω περιοχές.

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΎΘΕΡΗ

Το μουσικό μας πρόγραμμα πλούσιο και φέτος με το ποντιακό σχήμα “Πρώτη Ύλη” που αποτελείται απο τους μουσικούς:

Χρήστο Καλιοντζίδη (λύρα- τραγούδι) , Χρήστο Ασλανίδη (νταούλι), Γιάννη Καμπά (αγγείο-φλογέρα) και Νίκο Σιδηρόπουλο (λαούτο)

Επίσης μαζί μας θα είναι οι:

Τραγούδι:

Ανέστης Ραμπίδης

Χάρης Πογαρίδης

Λύρα:

Χρήστος Ραμπίδης

Άκης Τσάνινος

Το παρεκκλήσιο της Παναγίας στο «Καράμελικ» της Λεκάνης.

Πολλές εκκλησίες του Ν. Καβάλας γιορτάζουν το Δεκαπενταύγουστο, άλλες κοντά στην θάλασσα, όπως για παράδειγμα ο ναός στην ομώνυμη συνοικία της Παναγίας στην Καβάλα – ένας ναός με σημαντική ιστορία-, άλλες στα ορεινά, με την πιο διάσημη την ιστορική μονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας στο Παγγαίο. Ωστόσο, υπάρχει ένας μικρός ναός της Παναγίας στα ορεινά της Λεκάνης, στη θέση Καράμελικ, όπου εκεί γίνεται κάθε 15 Αυγούστου ένα πολύ ξεχωριστό πανηγύρι, μέσα σε ένα δασικό περιβάλλον απαράμιλλης ομορφιάς και σε ένα ευρύτερο τόπο που στο παρελθόν συνέβησαν σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της περιοχής:

«Το παρεκκλήσι της Παναγίας στο Καράμελικ  χτίστηκε με πρωτοβουλία και δαπάνες του Κωνσταντίνου Παναγιωτίδη  από την Κερασούντα του Πόντου , σε ένα πλάτωμα της τοποθεσίας Καράμελικ γύρω στα 1933 ή 1934. Στο παρεκκλήσι της Παναγίας οργανώνεται από τότε και μέχρι σήμερα μεγάλο πανηγύρι στις 15 Αυγούστου γιορτής της Παναγίας.

Κοντά στο παρεκκλήσι υπήρχε πηγή με κρύο νερό όπου και χτίστηκε μικρή βρυσούλα . Στο περίβολο της «Παναγίας» και σε όλη τη γύρω δασώδη περιοχή, διοργανώνονταν ομαδικοί χοροί και γλέντι κρατούσε μέχρι αργά τις απογευματινές ώρες. Πριν από τον πόλεμο, στο πανήγυρη της Παναγίας διοργανώνονταν και παλαιστικοί αγώνες που είχαν φέρει στη νέα τους πατρίδα οι Αγκυραναίοι του Απτουραχμανλή.

Το παρεκκλήσι της Παναγίας καταστράφηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου στα χρόνια της κατοχής και με πρωτοβουλία της Εκκλησιαστικής Επιτροπής χτίστηκε νέο το 1955 λίγο νοτιοανατολικότερα του παλιού και σε πλαγιά ανάμεσα σε πολλά δέντρα οξιάς.

Το πανηγύρι της Παναγίας προσέλαβε εδώ κα αρκετά χρόνια  μια ιδιαίτερη  αίγλη και είναι μια μεγάλη ευκαιρία συνάντησης  των απανταχού  της Ελλάδας και του εξωτερικού Λεκανιωτών , εκατοντάδες είναι οι Λεκανιώτες και πολλοί άλλοι , που συρρέουν στο πανηγύρι της Παναγίας «Καράμελικ». Μάλιστα πολλοί εργαζόμενοι κανονίζουν να πάρουν τις άδειες τους την περίοδο αυτή για να βρεθούν τον Αύγουστο στο πανηγύρι της Παναγίας.

Δεν είναι όμως μόνο η συνάντηση στο πανηγύρι της Παναγίας στο βουνό αλλά και το βράδυ γίνονται  μεγάλα γλέντια στα καφενεία του χωριού και στην πλατεία της Λεκάνης. Το πανηγύρι της Παναγίας επεσκίασε το κύριο πανηγύρι του χωριού των Αγίων Κωνταντίνου και Ελένης.  (21 Μαίου).

Πηγή δημοσιεύματος: «ΛΕΚΑΝΗ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ» –  Συγγραφέας Λάζαρος Ε.Καλταπανίδης.

Η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, γνωστή και ως το «Πάσχα του Καλοκαιριού», εορτάζεται με ξεχωριστή μεγαλοπρέπεια σε πάρα πολλές περιοχές της ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης.

Από το μοναστήρι της Θεοτόκου «Βύσσιανης» στις Σέρρες, μέχρι την ιστορική μονή της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας στους πρόποδες του Παγγαίου και από τις εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην πόλη της Καβάλας, μέχρι τη γραφική εκκλησία της Παναγίας στο ομώνυμο χωριό της Θάσου και το μοναστήρι της Αρχαγγελιώτισσας στην Ξάνθη, χιλιάδες πιστοί θα προσέλθουν, σήμερα και αύριο, για να προσκυνήσουν την χάρη Της.

Κάθε χρόνο παραμονές αλλά και ανήμερα της μεγάλης Θεομητορικής γιορτής του Δεκαπενταύγουστου, πιστοί κάθε ηλικίας θα αναζητήσουν τη δική τους εκκλησία ή μοναστήρι αφιερωμένη στην Παναγία. Θα αναζητήσουν εκείνη τη θαυματουργή εικόνα που θα οδηγήσει τα βήματά τους στην προσωπική σωτηρία. Τότε, η ατομική ιστορία του κάθε προσκυνητή συνδέεται με την ιστορία, τους θρύλους και τις παραδόσεις της κάθε εικόνας της Μεγαλόχαρης, που τοποθετημένη στο εικονοστάσι κάποιου τέμπλου ή στο μέσον του ιερού ναού κοιτάει στα μάτια κάθε έναν και κάθε μία, που με κατάνυξη την προσεγγίζει για να την ασπαστεί.

Από τα πιο σημαντικά ωστόσο προσκυνήματα αφιερωμένα στη Θεοτόκο είναι η ιερά μονή Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας στους πρόποδες του Παγγαίου, όπου κάθε χρόνο συρρέουν χιλιάδες πιστοί από για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα.

Ιερά Μονή Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας

Στη βόρεια πλευρά του Παγγαίου, σε υψόμετρο 743μ. βορειοδυτικά της Καβάλας, μέσα σε μια κατάφυτη τοποθεσία απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς που προκαλεί το θαυμασμό του επισκέπτη, βρίσκεται ένα από τα σημαντικότερα μοναστικά συγκροτήματα της Ελλάδας, η Ιερά Μονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας. Η Παναγία της Εικοσιφοίνισσας είναι η δεύτερη σημαντικότερη μονή της Μακεδονίας, όπου κάθε χρόνο, τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου συρρέουν χιλιάδες πιστοί για να προσκυνήσουν την χάρη Της και ν’ ασπαστούν την αχειροποίητο θαυματουργή εικόνα της.

Δεν υπάρχει ακριβής ημερομηνία για την ίδρυση της ιστορικής Μονής καθώς αυτή χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ωστόσο, πολλές ιστορικές παραδόσεις αναφέρουν ως πρώτο κτήτορα της μόνης τον Άγιο Γερμανό, που ήρθε το 518 μ.Χ. στο Παγγαίο από την Παλαιστίνη, μετά από όραμα αγγέλου. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Γερμανός αναζήτησε στο δάσος ένα ξύλο κατάλληλο για να εικονίσει την Παναγία ως ένδειξη ευχαριστίας. Όταν το επεξεργάστηκε και το ετοίμασε, το ξύλο ράγισε, ο Άγιος λυπήθηκε και σκέφτηκε να το αφήσει. Τότε ένα «φοινικούν», δηλ. κοκκινωπό φως, έλουσε το σχισμένο ξύλο και φάνηκε η Παναγία μαζί με τον Χριστό και μια φωνή ακούστηκε να λέει: «Παιδί μου ήλπισε. Εγώ είμαι εδώ». Αμέσως εντυπώθηκε η Παναγία πάνω στο ξύλο. Αυτό το φως έδωσε μάλλον και το όνομα της αχειροποίητου εικόνας.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η συμβολή της μονής υπήρξε ανεκτίμητη. Η δράση των μονάχων στην περιοχή προκάλεσε την οργή των Τούρκων, οι οποίοι το 1507 θανάτωσαν και τους 172 μοναχούς. Το 1917, οι Βούλγαροι κατακτητές άρπαξαν τα περισσότερα κειμήλια και τα μετέφεραν στη χώρα τους, όπου σήμερα φυλάσσονται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας. Την περίοδο αυτής της δεύτερης βουλγαρικής κατοχής των επιθέσεων και των αρπάγων, ένα Βούλγαρος αξιωματικός επιχείρησε να συλήσει την ιερή εικόνα της Παναγίας, αλλά τινάχθηκε και εξέπνευσε, ενώ η μπότα του και το πιστόλι του αποτυπώθηκαν στις μαρμάρινες πλάκες του δαπέδου, θυμίζοντας μέχρι σήμερα το θαύμα.

Κατά την τρίτη και τελευταία βουλγαρική κατοχή το 1943, οι στρατιώτες εκδίωξαν και πάλι τους μοναχούς, έβαλαν φωτιά και κάηκε όλο το μοναστήρι εκτός από το ναό. Η μονή αφέθηκε έρημη μέχρι την επαναλειτουργία της το 1967, αυτή τη φορά ως γυναικείο μοναστήρι. Ο εντυπωσιακός τετράγωνος ναό της μονής, το καθολικό, είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου και διαθέτει ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο του 11ου αιώνα, μέσα στο οποίο φυλάσσεται η θαυματουργή αχειροποίητη εικόνα της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας.

   Ιερά Μονή Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας στην Ξάνθη

Βορειοανατολικά της Ξάνθης, στις παρυφές του ορεινού όγκου της Ροδόπης, με θέα προς τον κάμπο, βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας της Αρχαγγελιώτισσας. Το μοναστήρι καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και ιδιαίτερα τον Δεκαπενταύγουστο γίνεται τόπος πανθρακικού προσκυνήματος. Χιλιάδες προσκυνητές προσέρχονται για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.

Το σημερινό κτίσμα του μοναστηριού χρονολογείται από το 1841, ωστόσο το μοναστήρι προϋπήρχε από εκατοντάδες χρόνια νωρίτερα, καταστράφηκε όμως από δύο μεγάλους σεισμούς που έπληξαν το μοναστήρι και την πόλη της Ξάνθης το 1829. Το μόνο ενδεικτικό στοιχείο από πλευράς κτισμάτων για την προ του 1821 εποχή είναι μια κρύπτη του μοναστηριού, που βρίσκεται πίσω και κάτω από το ιερό βήμα, η οποία ανάγεται στα 1.000 έως 1.100 μ.Χ.

Από παλαιούς κώδικες και εκκλησιαστικά βιβλία πληροφορούμαστε ότι το μοναστήρι υπήρχε και έφερε το ίδιο όνομα ακόμα και κατά το 1559. Κατά μία εκδοχή, το μοναστήρι πήρε το όνομά του από τη μικρή θαυματουργή εικόνα του 16ου αιώνα πού παριστάνει τη Θεοτόκο να παραστέκεται από τους αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ και η οποία έχει την επιγραφή: Αρχαγγελιώτισσα. Ανεξάρτητα πάντως από την ονομασία του μοναστηριού, όπως φαίνεται από το πέρασμα των αιώνων, αυτό υπήρξε φάρος πνευματικής ακτινοβολίας και παρηγοριάς για όλους τους κατοίκους της περιοχής και φυτώριο, από το οποίο αναδείχθηκαν και φωτισμένοι αρχιερείς κατά τα δύσκολα εκείνα χρόνια.

   Ο ιστορικός ναός της Παναγίας στη Θάσο

Ο ιστορικός και μεγαλοπρεπής ιερός ναός της Παναγίας, που βρίσκεται στο ομώνυμο γραφικό χωριό της Θάσου, αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια το πνευματικό καταφύγιο πολλών πιστών του νησιού του βορειοανατολικού Αιγαίου. Ταυτόχρονα, αποτελεί τόπο και σημείο προσκυνητών και επισκεπτών όπου προστρέχουν καθημερινά -και ειδικότερα την ημέρα της Κοιμήσεως της Μεγαλόχαρης.

Για το πότε ακριβώς χτίστηκε ο πρώτος ναός δεν υπάρχουν ακριβείς μαρτυρίες. Ο σημερινός ναός ολοκληρώθηκε το 1831 από Καστοριανούς, με χρήματα των κατοίκων και της ιεράς μεγίστης μονής Βατοπαιδίου. Το τέμπλο της ολοκληρώθηκε το 1881. Η εκκλησία έχει ύψος 18 μέτρα, ο ρυθμός της είναι βασιλική με τρούλο και αποτελεί κομμάτι της ζωής των κατοίκων. Η ιστορία του ιερού ναού μαρτυράει την κοινωνική και εθνική προσφορά στον τόπο. Η εκκλησία της Παναγίας αποτελούσε το εθνικό κέντρο στα χρόνια της τουρκοαιγυπτιακής κατάκτησης του νησιού και ήταν σημείο συσπειρώσεως σύσσωμου του λαού.

Καύχημα του ναού είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Παντοβλεπούσας του 1814, το χειροποίητο τέμπλο της, όπως και οι εικόνες, οι οποίες βρίσκονται σε ειδικό σκευοφυλάκιο στην είσοδο του ναού και χρονολογούνται από τον 14ο αι. έως τον 17ο αι.

   Η Παναγία της παλιάς πόλης της Καβάλας

Η εκκλησία της Παναγίας έδωσε το όνομά της σε μια ολόκληρη συνοικία της παλιάς πόλης της Καβάλας. Η πρώτη εκκλησία χρονολογούνταν από το 1700 και μέχρι το 1864 ήταν η μοναδική εκκλησία που διέθεταν οι υπόδουλοι χριστιανοί – Ρωμιοί της Καβάλας, οπότε τότε ζήτησαν και έλαβαν άδεια από τον Σουλτάνο για έξοδο από τα τείχη και επέκταση της πόλης πιο δυτικά. Ωστόσο, η παλιά και ταπεινή αυτή εκκλησία κατεδαφίστηκε το 1957 και στη θέση της οικοδομήθηκε ένας νέος, σύγχρονος ναός, που αγναντεύει το απέραντο γαλάζιο μέσα από τις φυλλωσιές των πεύκων και των κυπαρισσιών. Μόνο το καμπαναριό έχει διασωθεί για να θυμίζει την ιστορική συνέχεια του ναού.

Κάθε χρόνο, την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, εκατοντάδες πιστοί ανηφορίζουν τον λιθόστρωτο κεντρικό δρόμο της παλιάς πόλης, για να επισκεφθούν την εκκλησία, περιμένοντας υπομονετικά να ανάψουν το κερί και να προσκυνήσουν την εικόνα. Κάποιοι θα παραμείνουν στην ολονύχτια αγρυπνία και κάποιοι άλλοι θα περπατήσουν λίγα μέτρα ακόμα, μέχρι το νοτιότερο άκρο της χερσονήσου, για να θαυμάσουν από τον σβηστό πλέον φάρο την υπέροχη θέα της νυχτερινής Καβάλας.

   Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου «Βύσσιανης» στις Σέρρες

Σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων βόρεια της πόλης των Σερρών και δύο χιλιομέτρων από το δημοτικό διαμέρισμα του Μετοχίου, μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο βρίσκεται η γυναικεία Κερά Μονή της Κοιμήσεως Θεοτόκου. Η μονή ιδρύθηκε το 1972 και έλαβε την προσωνυμία «Βύσσιανη» από το ομώνυμο βυζαντινό χωριό που βρισκόταν σε κοντινή απόσταση. Για πρώτη ίσως φορά το χωριό αυτό συναντάται σε έγγραφο του 1320, καθώς και σε έγγραφα των ετών 1328 και 1344. Το χωριό καταστράφηκε το 1916 από τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής και σήμερα τον τόπο ύπαρξής του μαρτυρούν μόνο τα ερείπια κάποιων κατοικιών.

Η μονή, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο των αγωνιστών και ως κρύπτη όπλων και πολεμοφοδίων. Στο καθολικό της ιεράς μονής φυλάσσεται, σήμερα, η θαυματουργή εικόνα τής Παναγίας, που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση βρέθηκε από έναν γεωργό στον τόπο όπου είναι κτισμένο σήμερα το καθολικό, όταν για τέσσερις νύχτες έβλεπε ένα δυνατό φως να λάμπει εκεί όπου βρισκόταν η εικόνα. Σε θαύμα της Παναγίας Βύσσιανης αποδίδεται επίσης η ανάβλυση άφθονου νερού. Την παραμονή της εορτής, στις 14 Αυγούστου 1996, το επί σειρά ετών αποξηραμένο άγιασμα άρχισε να αναβλύζει και πάλι νερό μέχρι και σήμερα.

Το 1978, ο Νίκος Καρτάλης ήταν μόλις εννέα ετών, όταν ανάμεσα στις περιπέτειες που ζούσε ως παιδί στο χωριό, μπήκε για πρώτη φορά στο σπήλαιο της Αλιστράτης από τη φυσική του είσοδο. Κατεβαίνοντας δέκα μέτρα με σκάλα μέσα στη γη, πάτησε πόδι στον «κρυμμένο θησαυρό» με τον πλούσιο σταλαγμιτικό και σταλακτιτικό διάκοσμο και την ποικιλομορφία των χρωματισμών. Τότε δεν είχε ίσως φανταστεί ότι αρκετά χρόνια αργότερα το σπήλαιο αυτό θα αναδεικνυόταν με τέτοιον τρόπο ώστε να αποτελεί, σήμερα, ένα από τα ομορφότερα στην Ευρώπη και πως ο ίδιος -ως καθηγητής (οικονομολόγος) στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας πλέον- θα αναλάμβανε χρέη επιστημονικού διευθυντή.

Ήταν η παιδική του περιέργεια, αλλά και η άγνοια κινδύνου, που τον είχε οδηγήσει τότε στον θαυμαστό κόσμο του σπηλαίου της Αλιστράτης, η αξιοποίηση του οποίου ξεκίνησε το 1998, δηλαδή 20 χρόνια μετά τη στιγμή που ο ίδιος είχε εκείνη τη μοναδική εμπειρία. Μια εξίσου όμορφη εμπειρία βιώνουν και σήμερα οι πολλοί επισκέπτες – Έλληνες και ξένοι- του σπηλαίου, στους οποίους επιφυλάσσεται, όμως, και μία μικρή έκπληξη κατά την είσοδό τους στον χώρο, αφού τούς υποδέχεται ένα ρομπότ: η πολύγλωσση Περσεφόνη, η οποία μιλάει 33 γλώσσες! Και, μάλιστα, πέραν των Αρχαίων Ελληνικών, που φαίνεται να «ψηφίζουν» με πάθος πολλοί από τους ξένους επισκέπτες, εδώ και λίγο καιρό, ήρθαν να προστεθούν και τα Ποντιακά στην πλούσια «παλέτα» των γλωσσών της.

«Ούτε που θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ εκείνη τη στιγμή, στην ηλικία των εννέα χρόνων, ότι το σπήλαιο της Αλιστράτης θα αποτελούσε για εμένα το πιο φροντισμένο και hi-tech παιδί μου», επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Καρτάλης. Αν και αποτελεί τον επιστημονικό διευθυντή του σπηλαίου της Αλιστράτης εδώ και πολλά χρόνια, ο ίδιος δεν σταματά να ονειρεύεται την περαιτέρω εξέλιξή του και με περίσσια επιμονή και προσήλωση δηλώνει ότι θα επιδιώξει να το καταστήσει το πιο hi-tech σε όλο τον κόσμο. Τού πήρε 12 χρόνια -από το 2005 οπότε και συνέλαβε την ιδέα- ώστε να εξασφαλίσει, το 2017, την απαραίτητη χρηματοδότηση κι έτσι να βάλει μπρος το σχέδιό του για τη δημιουργία του ρομπότ Περσεφόνη, το οποίο ξεναγεί -κατά ένα μέρος- τους επισκέπτες στο σπήλαιο της Αλιστράτης.

Το ρομπότ εξελιγμένης τεχνολογίας, που ξεναγεί από πέρυσι τον Ιούλιο τους επισκέπτες του σπηλαίου από την είσοδο έως και τα 100 πρώτα μέτρα εντός αυτού, κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου (το λογισμικό) στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και έχει τη δυνατότητα να απαντά σε περισσότερες από 30 προκαθορισμένες ερωτήσεις.

Η «Περσεφόνη» αποτελεί το ένα από τα πέντε βήματα ψηφιακού μετασχηματισμού στο σπήλαιο Αλιστράτης με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Interreg και το διακριτικό τίτλο i-cave. «Πέρυσι το καλοκαίρι μου έστειλε ηλεκτρονικό μήνυμα μια ιαπωνική εταιρεία κατασκευής ρομπότ, ζητώντας μου πληροφορίες για την Περσεφόνη», τονίζει με ενθουσιασμό ο κ. Καρτάλης, προσθέτοντας ότι «επί 17 χρόνια είχα την ιδέα και προσπαθούσα να την εντάξω σε κάποιο πρόγραμμα. Χαίρομαι που δεν κατέθεσα τα όπλα και είμαι ενθουσιασμένος που το σπήλαιο Αλιστράτης πέτυχε παγκόσμια πρωτοτυπία και καινοτομία».

Η ψηφιακή όμως επανάσταση εντός του σπηλαίου, δεν σταματά στη μυθική Περσεφόνη. Η εφαρμογή του QR μέσα στο σπήλαιο, δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες, μέσω του κινητού τους τηλεφώνου, να περιηγούνται και να παίρνουν πληροφορίες για τους γεωλογικούς σχηματισμούς, ενώ θα μπορούν να ακούσουν τον μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης και στα Αρχαία Ελληνικά. Επιπλέον, παρέχει την δυνατότητα 3D απεικόνισης των βιοσπηλαιολογικών χαρακτηριστικών του σπηλαίου (είδη νυχτερίδων, Αlistrati beroni) και της ψηφιακής απεικόνισης της μυθολογικής ενοίκου του σπηλαίου, της Περσεφόνης.

Στο πλαίσιο του ψηφιακού του μετασχηματισμού, το σπήλαιο Αλιστράτης περιλαμβάνει και τη λειτουργία VR (virtual reality), για την απεικόνιση στους επισκέπτες των διαδρόμων του σπηλαίου, στους οποίους δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης, αλλά και την ψηφιακή απεικόνιση της δημιουργίας του και εκπαιδευτική ρομποτική για μαθητές, με τη δυνατότητα δημιουργίας ενός αντιγράφου του ρομπότ ξεναγού σε έναν ειδικά διαμορφωμένο διάδρομο και τον αντίστοιχο προγραμματισμό του για την ξενάγηση, αντιγράφοντας τις κινήσεις του ρομπότ-ξεναγού.

Σύντομα, δε, στο τούνελ λίγο πριν από την είσοδο στο σπήλαιο θα εμφανίζεται το ολόγραμμα της θεάς της Γεωργίας, της Δήμητρας, μητέρας της Περσεφόνης και του Δία, η οποία και θα εξιστορεί την αρπαγή της κόρης της από τον θεό του Άδη, τον Πλούτωνα, ο οποίος επειδή την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα αποφάσισε να την κλέψει.

«Με την ανάπτυξη των προαναφερόμενων εφαρμογών, το Σπήλαιο της Αλιστράτης, όχι μόνο καθίσταται θερμοκοιτίδα καινοτομίας και ψηφιακού μετασχηματισμού, παράδειγμα προς μίμηση για τα σπήλαια της Ελλάδας, αλλά και του κόσμου, αλλά πετυχαίνουμε τη βιωσιμότητα και άνθησή του», επισημαίνει ο κ. Καρτάλης.

   Στο +30% η επισκεψιμότητα την τελευταία 3ετία – Οι ξένοι δηλώνουν …μαγεμένοι

Από το 2021, οπότε και ανέλαβε δράση το ρομπότ Περσεφόνη, στο σπήλαιο της Αλιστράτης καταγράφεται ετήσια αύξηση επισκεπτών της τάξης του 10% και, όπως σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Καρτάλης, «από τα 50.000 άτομα που μας έχουν επισκεφτεί τα τελευταία τρία χρόνια, οι 20.000 είναι μαθητές δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου προερχόμενοι από όλη την Ελλάδα, Κεντρική Μακεδονία, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Θεσσαλία και Ήπειρο, αλλά και από τα νησιά των Κρήτης, Χίου, Ρόδου και τις Κυκλάδες».

Σε ό,τι αφορά τους ξένους επισκέπτες στο σπήλαιο της Αλιστράτης, λέει πως «μόλις πρόσφατα το επισκέφθηκε ένα ζευγάρια Νεοζηλανδών, οι οποίοι και άναυδοι μού είπαν ότι δεν έχουν ξαναδεί κάτι αντίστοιχο ποτέ στη ζωή τους και παρά το γεγονός ότι ταξιδεύουν συστηματικά».

Μεταξύ των εθνικοτήτων που το επισκέπτονται συμπεριλαμβάνονται σαφώς Ευρωπαίοι και -μεταξύ άλλων- Αμερικάνοι, Χιλιανοί, Βραζιλιάνοι και λίγοι Κινέζοι. Βέβαια, σύμφωνα με τον ίδιο, ο μεγαλύτερος όγκος των ξένων που επισκέπτονται το σπήλαιο της Αλιστράτης είναι Βούλγαροι και Ρουμάνοι και ακολουθούν οι Τούρκοι, οι οποίο την τελευταία διετία πληθαίνουν, οι Ούγγροι, οι Τσέχοι και οι Σέρβοι. Μάλιστα, από πέρυσι, πολλοί από τους επισκέπτες του σπηλαίου της Αλιστράτης είναι και επιβάτες διαφόρων εθνικοτήτων, που επιβαίνουν στα κρουαζιερόπλοια που ρίχνουν άγκυρα στο λιμάνι της Καβάλας.

   Πάρκαρε και πάλι το τρενάκι στο Φαράγγι Αγγίτη

Μπορεί το 2022 να ξεκίνησε και πάλι τη διαδρομή του το τρενάκι στο Φαράγγι Αγγίτη -το όχημα που στην πραγματικότητα κινείται με ρόδες και με το οποίο την περίοδο 2009-2014, οπότε και έσβησε τη μηχανή του, περιηγήθηκαν κατά μήκος του ποταμού, περισσότεροι από 20.000 Έλληνες και ξένοι- αλλά «φέτος πάρκαρε και πάλι λόγω των αναγκαίων έργων υποδομής που κρίθηκε επιτακτική ανάγκη να γίνουν για την ασφάλεια των επισκεπτών μας», τονίζει ο κ. Καρτάλης, σπεύδοντας να προσθέσει ότι το 2025 το τρενάκι θα ανάψει και πάλι τη μηχανή του.

Ο ίδιος υπενθυμίζει ότι το τρενάκι, με αφετηρία το σπήλαιο Αλιστράτης, για μία ώρα θα διανύει ενάμισι χιλιόμετρο και θα περνά μέσα από τις προϊστορικές βραχογραφίες, οι οποίες απεικονίζουν σκηνές ανθρώπινης δραστηριότητας, αλλά και διάφορα ζώα μιας μακρινής εποχής, πριν από περίπου 2.500 χρόνια.

Το τρένο, θα τερματίζει και πάλι στο σπήλαιο της Αλιστράτης, περνώντας μέσα από μια μαγευτικής φυσικής ομορφιάς διαδρομή στο Φαράγγι του Αγγίτη, που είναι παραπόταμος του ποταμού Στρυμόνα. Οι επισκέπτες, εκτός από τις ομορφιές του ποταμού, θα μπορεί να θαυμάσει τη χλωρίδα και την πανίδα, που είναι από τις πιο σπάνιες και αν είναι τυχεροί ίσως να συναντήσουν -μεταξύ άλλων- αετούς, γεράκια, ερωδιούς και σταχτοτσικνιάδες.

*Τις φωτογραφίες παραχώρησε για χρήση ο Νίκος Καρτάλης

Νέα ΑΦΜ μπορούν να κάνουν σήμερα αίτηση για τον κοινωνικό τουρισμό της ΔΥΠΑ προκειμένου να κάνουν μέχρι και δωρεάν καλοκαιρινές διακοπές σε συγκεκριμένες όμως περιοχές.

Σήμερα κάνουν αίτηση για τον κοινωνικό τουρισμό όσοι το ΑΦΜ τους λήγει σε 1. Η πλατφόρμα για αιτήσεις στον κοινωνικό τουρισμό θα ανοίγει σταδιακά ανάλογα με το τελευταίο ψηφίο του ΑΦΜ των ενδιαφερόμενων δικαιούχων έως τις 09.06.2024 και ώρα 23:59, ως εξής:

– 0 03.06 & 04.06

– 1 05.06 & 06.06

– 2,3,4 07.06

– 4,5,6 08.06

– 7,8,9 09.06

Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει την 1η Ιουλίου 2024 και θα αφορά σε 300.000 επιταγές, με προϋπολογισμό 50 εκ. ευρώ, αυξημένο κατά 43% από πέρυσι, ενώ συνολικά, ο προϋπολογισμός του προγράμματος έχει τετραπλασιαστεί την τελευταία 5ετία.

Οι δικαιούχοι-ωφελούμενοι μπορούν να πραγματοποιήσουν έως 6 διανυκτερεύσεις σε τουριστικό κατάλυμα που επιλέγουν από το «Μητρώο Παρόχων» της ΔΥΠΑ, κατόπιν συνεννόησής τους με τον πάροχο, με μικρή ιδιωτική συμμετοχή.

Ειδικά σε Λέρο, Λέσβο, Χίο, Κω και Σάμο μπορούν να πραγματοποιηθούν έως 10 διανυκτερεύσεις δωρεάν (μηδενική ιδιωτική συμμετοχή), ενώ στους δήμους Ιστιαίας-Αιδηψού και Μαντουδίου-Λίμνης-Αγ. Άννας της Β. Εύβοιας και του Έβρου μπορούν να πραγματοποιηθούν έως 12 διανυκτερεύσεις δωρεάν, στο οποίο φέτος προστίθεται η Θεσσαλία (εκτός των Σποράδων).

Οι συνταξιούχοι
Εντός Ιουνίου θα ξεκινήσουν οι αιτήσεις για το πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού για συνταξιούχους του ΕΦΚΑ – πρώην ΟΑΕΕ σύμφωνα με πληροφορίες του Dnews. Το νέο πρόγραμμα θα είναι βελτιωμένο σε σχέση με πέρσι και αφορά 25.000 συνταξιούχους.

Οι δικαιούχοι-ωφελούμενοι μπορούν να πραγματοποιήσουν έως 6 διανυκτερεύσεις σε τουριστικό κατάλυμα που επιλέγουν από το «Μητρώο Παρόχων» της ΔΥΠΑ, κατόπιν απευθείας συνεννόησής τους με τον πάροχο, με μικρή ιδιωτική συμμετοχή.

Ειδικά για καταλύματα σε Λέρο, Λέσβο, Χίο, Κω και Σάμο μπορούν να πραγματοποιηθούν έως 10 διανυκτερεύσεις δωρεάν (μηδενική ιδιωτική συμμετοχή), ενώ στα καταλύματα της Β. Εύβοιας, του Έβρου και της Θεσσαλίας (πλην Σποράδων) μπορούν να πραγματοποιηθούν έως 12 δωρεάν διανυκτερεύσεις.

Οι τιμές επιδότησης παραμένουν αυξημένες κατά 20% για τον μήνα αιχμής Αύγουστο και για τις περιόδους Χριστουγέννων και Πάσχα. Η αύξηση ισχύει για όλο τον χρόνο για τα καταλύματα της Β. Εύβοιας, του Έβρου και της Θεσσαλίας.

Εκτός από τη διαμονή σε τουριστικά καταλύματα επιδοτούνται και ακτοπλοϊκά εισιτήρια. Η συμμετοχή των δικαιούχων ανέρχεται σε 25%. Για τα άτομα με αναπηρία τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια διατίθενται δωρεάν.

Δικαιούχοι του προγράμματος είναι συνταξιούχοι του eΕΦΚΑ – πρώην ΟΑΕΕ που έχουν υποχρέωση καταβολής αντίστοιχης εισφοράς ύψους 1 ευρώ για τη συγκεκριμένη παροχή (παρ. 5 του άρθρ. 69 του ν. 3863/2010).

Οι αιτήσεις των ενδιαφερόμενων δικαιούχων θα υποβάλλονται αποκλειστικά ηλεκτρονικά μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης του Ελληνικού Δημοσίου gov.gr, στην ηλεκτρονική διεύθυνση ΕΔΏ. 

https://www.gov.gr/ipiresies/ergasia-kai-asphalise/apozemioseis-kai-parokhes/programmata-koinonikou-tourismou-gia-suntaxioukhous-eephka-proen-oaee

Συγκεκριμένα, η διαδρομή είναι: Αρχική / Εργασία και ασφάλιση / Αποζημιώσεις και παροχές / Προγράμματα κοινωνικού τουρισμού για συνταξιούχους eΕΦΚΑ (πρώην ΟΑΕΕ)

Το πρόγραμμα αφορά σε 25.000 επιταγές και ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 3 εκ. ευρώ.

Η επιλογή των δικαιούχων βασίζεται στη μοριοδότηση συγκεκριμένων κριτηρίων (ΑμεΑ, μονογονέας, αριθμός παιδιών, εισόδημα) με αντικειμενικό και διαφανή τρόπο μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) της ΔΥΠΑ.

Πάροχοι του προγράμματος είναι τουριστικά καταλύματα και ακτοπλοϊκές εταιρίες, όπως ορίζει η Δημόσια Πρόσκληση, ενώ πάροχοι που έχουν υποβάλει αίτηση και για το πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού 2023-2024 στην οποία έχουν ήδη επισυνάψει τα δικαιολογητικά που απαιτούνται, αρκεί να υποβάλουν μια απλή αίτηση.

Οι αιτήσεις των ενδιαφερόμενων παρόχων θα υποβάλλονται αποκλειστικά ηλεκτρονικά μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης του Ελληνικού Δημοσίου gov.gr, στην ηλεκτρονική διεύθυνση ΕΔΩ.

Συγκεκριμένα, η διαδρομή είναι: Αρχική / Εργασία και ασφάλιση / Αποζημιώσεις και παροχές / Πάροχοι κοινωνικού τουρισμού για συνταξιούχους e ΕΦΚΑ (πρώην ΟΑΕΕ).

Δικαιούχοι / Ωφελούμενοι – Αιτήσεις – Συμμετοχή στο Πρόγραμμα

«Δικαιούχοι του προγράμματος είναι συνταξιούχοι του e ΕΦΚΑ πρώην ΟΑΕΕ που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της παρ. 5 του άρθρ. 69 του ν. 3863/2010».

Ωφελούμενα Μέλη

Ωφελούμενοι/-ες του προγράμματος είναι:

τα παιδιά των δικαιούχων ηλικίας 5 – 18 ετών
τα παιδιά των δικαιούχων ηλικίας 18 – 24 ετών, όταν ασφαλίζονται από τους δικαιούχους ή τον άλλο γονέα τους
τα παιδιά των δικαιούχων ηλικίας 24 ετών και άνω, εφόσον είναι ΑμεΑ σε ποσοστό 67% και άνω ισοβίως, άμεσα ή έμμεσα ασφαλισμένα, χωρίς ημέρες ασφάλισης
οι σύζυγοι των δικαιούχων, όταν ασφαλίζονται από αυτούς
οι συνοδοί ΑμεΑ
Τα ωφελούμενα μέλη δηλώνονται από τους δικαιούχους πολίτες στην αίτησή τους

Τρόπος επιλογής των Δικαιούχων – Μητρώο Δικαιούχων και Ωφελουμένων – Πίνακας Αποκλειομένων

Για την επιλογή των δικαιούχων στο πρόγραμμα ακολουθείται η παρακάτω διαδικασία:

υποβάλλεται από τους/τις ενδιαφερόμενους/-ες ηλεκτρονική αίτηση συμμετοχής κατά τις ημερομηνίες που ορίζονται στη Δημόσια Πρόσκληση ελέγχεται, αν οι ενδιαφερόμενοι/-ες πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής, αν είναι δηλαδή δικαιούχοι της παροχής, και ελέγχονται και οι προϋποθέσεις συμμετοχής των ωφελουμένων μελών που δήλωσαν στην αίτησή τους μοριοδοτούνται συγκεκριμένα κριτήρια επιλογής των δικαιούχων καταρτίζεται Μητρώο, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται οι δικαιούχοι και τα ωφελούμενα μέλη αυτών που πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής (Μητρώο Δικαιούχων – Ωφελουμένων). Στο Μητρώο αποτυπώνεται η σειρά κατάταξης των δικαιούχων με βάση τον αριθμό μορίων που συγκέντρωσαν από τους δικαιούχους του Μητρώου επιλέγονται αυτοί που συγκεντρώνουν την υψηλότερη μοριοδότηση, μέχρι να συμπληρωθεί οι αριθμός των δικαιούχων – ωφελουμένων μελών που προβλέπεται στη Δημόσια.

Για τους επιλεγέντες δικαιούχους και τα ωφελούμενα μέλη τους που πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής εκδίδεται ηλεκτρονική Επιταγή Κοινωνικού Τουρισμού, ο αριθμός της οποίας αποτυπώνεται στο Μητρώο Δικαιούχων – Ωφελουμένων για τους/τις ενδιαφερόμενους/-ες που υποβάλλουν αίτηση χωρίς να πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής καταρτίζεται ξεχωριστός πίνακας, ο Πίνακας Αποκλειομένων.

Μια πορεία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Πιστοί στη μακραίωνη παράδοση του τόπου τους και στη διατήρηση ηθών και εθίμων που χάνονται στα βάθη των χρόνων, οι κάτοικοι της Καλής Βρύσης Δράμας αναβίωσαν και φέτος, την Πέμπτη της Διακαινησίμου, (δηλαδή την πέμπτη μέρα μετά το Πάσχα), το έθιμο της λιτάνευσης της ιερής εικόνας της Αναστάσεως.

Διανύοντας μια απόσταση 18 χιλιομέτρων, το έθιμο αυτό αποτυπώνει με το πιο καταλυτικό τρόπο πώς η παράδοση και η λαογραφία «δένουν» αρμονικά με την αναγέννηση της φύσης και την Ανάσταση του Θεανθρώπου.

Με μπροστάρη τον π. Στυλιανό, εφημέριο του ενοριακού ναού του Αγίου Νικολάου της Καλής Βρύσης και την εικόνα της Αναστάσεως που κρατούσαν εναλλάξ, κάτοικοι της Καλής Βρύσης αλλά και των γειτονικών χωριών που συμμετείχαν στη λιτανευτική πομπή διέσχισαν μια απόσταση συνολικής διάρκειας πεντέμισι ωρών περίπου μέσα στην φύση.

Ξεκινούν από το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία μετά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας και τον αγιασμό. Ο ιερέας αναπέμπει δέση προς τον Αναστάντα Χριστό για υγεία των κατοίκων και καρποφορία της γης, για προστασία των καλλιεργειών από το χαλάζι και τις άσχημες καιρικές συνθήκες. Σε όλη τη διάρκεια της πομπής οι κάτοικοι κουβαλούν μαζί τους ένα μεγάλο σήμαντρο που αποτελεί το παλαιότερο κειμήλιο του χωριού. Το κρατούν δυο νέοι άντρες, που το χτυπούν σε όλη τη διάρκεια της λιτανείας, ψάλλοντας το Χριστός Ανέστη.

Σε αυτή τη μακρά διαδρομή οι πιστοί κάθε ηλικίας διασχίζουν αγροτικούς δρόμους, ανθισμένα μονοπάτια και καταπράσινες πλαγιές βουνών υμνώντας το μεγαλείο της φύσης και δοξάζοντας τον Αναστάντα Χριστό. Την πομπή συνοδεύουν αναβάτες πάνω σε άλογα και όλοι μαζί φτάνουν μέχρι το τελευταίο άκρο των γεωγραφικών ορίων του χωριού προκειμένου να επισκεφθούν όλα τα εξωκλήσια.

   Οι νέοι άνθρωποι θεματοφύλακες της παράδοσης

Όπως εξηγεί, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Δημήτρης Σίδος, με καταγωγή από την Καλή Βρύση και πρώην γραμματέας του ομώνυμου πολιτιστικού συλλόγου, «οχτώ είναι συνολικά τα εξωκλήσια που επισκέπτονται ο ιερέας και οι πιστοί: του Προφήτη Ηλία, της Ζωοδόχου Πηγής, των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένη, του Αγίου Αντώνιου, του Αγίου Αθανάσιου, της Μεταμόρφωση του Σωτήρως, του Αγίου Γεωργίου και τελευταίο του Αγίου Βλασίου. Όταν η πομπή φτάνει σε κάθε εξωκλήσι, ο ιερέας μαζί με τα άτομα που κρατούν το σήμαντρο και την εικόνα κάνουν τρεις στροφές γύρω από το ναό. Στη συνέχεια μπαίνουν μέσα, ανάβουν τα καντήλια και ο ιερέας τοποθετεί πάνω στην Αγία Τράπεζα ένα κομμάτι αντίδωρου από τη λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης τυλιγμένο σε ένα σβόλο άσπρου κεριού».

«Το πιο σημαντικό είναι ότι κάθε χρόνο ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι συμμετέχουν σε αυτή την αναβίωση του εθίμου. Αυτή η λιτανευτική πομπή είναι η εκπλήρωση ενός τάματος για πολλούς κατοίκους και χάρη στην ενέργεια των νέων ανθρώπων το έθιμο διασώζεται και περνάει από γενιά σε γενιά», υπογραμμίζει ο κ. Σίδος.

«Η γλυκιά ψιχάλα» που εύχονται οι ντόπιοι

Η λιτανευτική πομπή καταλήγει στα δυο τελευταία εξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Βλασίου, προστάτη των γεωργών και των κτηνοτρόφων που βρίσκεται στην ορεινή περιοχή του Μενοικίου όρους. Εκεί, ο ιερέας αναπέμπει δέηση και αγιάζει την περιοχή. Οι ντόπιοι -αγρότες στην πλειονότητά τους, προσεύχονται για τη «γλυκιά ψιχάλα», όπως αποκαλούν την ποτιστική βροχή που είναι απαραίτητη τους καλοκαιρινούς μήνες για τις καλλιέργειες του κάμπου, απευχόμενοι τις έντονες καιρικές συνθήκες και ιδιαίτερα το χαλάζι.

Με το τέλος ακολουθεί γλέντι απ’ όλους τους κατοίκους του χωριού, με τους ήχους των παραδοσιακών οργάνων της γκάιντας και του νταχαρέ (ντέφι με μεγάλη διάμετρο), αλλά και κεράσματα που προσφέρει η εκκλησιαστική επιτροπή του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου.

   Η κρυφή ενέργεια της Καλής Βρύσης

Ολόκληρη η περιοχή της Καλής Βρύσης από αρχαιοτάτων χρόνων κρύβει μια μοναδική ενέργεια. Εδώ οι άνθρωποι λατρεύουν την φύση και τη ζωή. Δεν είναι διόλου τυχαίο που σε όλη τη Δράμα αποτελεί κυρίαρχη θεότητα ο Διόνυσος, ο μασκοφόρος θεός της έκστασης, της γονιμότητας της Γης, του κρασιού, της διασκέδασης, της ίδιας της ζωής. Σημαντικό ιερό λατρείας του θεού, ανασκάφηκε στην Καλή Βρύση κατά το χρονικό διάστημα 1991-1996, στον πλατύ κάμπο κάτω από την σκιά του Μενοικίου όρους και δίπλα στον παραπόταμο του ποταμού Αγγίτη.

Μετά το τέλος των ανασκαφικών εργασιών ακολούθησε η κατασκευή ενός από τα καλύτερα στέγαστρα του ελλαδικού χώρου. Η ανασκαφή αποκάλυψε το συγκρότημα του ιερού στη θέση μικρή Τούμπα, ένα τεχνητό γήλοφο με διάσπαρτα ρηγμένους δόμους. Πρόκειται για ένα ορθογώνιο κτιριακό συγκρότημα, διαστάσεων 34 Χ 16 μ. που σώζεται σε καλή κατάσταση και εσωτερικά χωρίζεται σε τρεις κύριες περιοχές που αποτελούν τις λειτουργικές ενότητες του ιερού.

Η θέση αυτή, που απέχει 2 χλμ. Περίπου, ανήκει στην κοινότητα Καλής Βρύσης και δεσπόζει σε όλη την κοιλάδα του ποταμού Αγγίτη επάνω σε ένα πλάτωμα. Αποτελεί φυσική θέση αρκετά αξιόλογη, σημαντικό για διάφορες εποχές ανάμεσα στα βουνά Μενοίκιο και Φαλακρό σε μικρή απόσταση από το σπήλαιο Μααρά Αγγίτη.

Απόηχος της Διονυσιακής λατρείας αποτελεί το σημερινό δρώμενο της Καλής Βρύσης τα Μπαμπούγερα στις αρχές του Γενάρη, ενώ η θέση, η μικρή Τούμπα, είναι γνωστή από γενιά σε γενιά με την ονομασία «κονάκι του Βάκχου».

ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΩΛΙΔΗΣ

Το ανοιξιάτικο αεράκι μυρίζει ρίγανη και πεύκο καθώς το αυτοκίνητο διασχίζει ένα από τα ομορφότερα χωριά του Παγγαίου, τη Νικήσιανη. Προορισμός, μια από τις παλαιότερες μονές της Μακεδονίας και των Βαλκανίων, ένα πραγματικό ησυχαστήριο στην καρδιά της φύσης, η ιερά μονή Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας.

Η διαδρομή μέχρι το μοναστήρι μοναδική. Μετά τη Νικήσιανη το αυτοκίνητο θα ανηφορίσει σ’ ένα δρόμο που από τη μια του πλευρά έχει τα απόκρημνα βράχια και από την άλλη τη μοναδική θέα στον απέραντο κάμπο των Φιλίππων, στο βάθος διακρίνεται ακόμα χιονισμένο το Φαλακρό. Ο επισκέπτης βρίσκεται ήδη σε υψόμετρο 750 μ. στη βόρεια πλευρά του Παγγαίου. Σε μια θαυμάσια τοποθεσία όπου το πνεύμα και η φύση συνυπάρχουν αρμονικά και αγκαλιάζονται από τη Θεία Πρόνοια που για αιώνες φροντίζει και φυλάει αυτόν τον ιερό τόπο.

Η ιερά μονή Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας είναι μια κιβωτός που διαφυλάττει την ιστορία της πατρίδας μας. Είναι μια κιβωτός της ορθόδοξης πίστης και η επίσκεψη σε αυτήν, ιδιαίτερα την περίοδο του Πάσχα, μια πραγματική εμπειρία.

Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας τελούνται σε κατανυχτική ατμόσφαιρα στο εντυπωσιακό καθολικό του μοναστηριού που είναι αφιερωμένος στα Εισόδεια της Θεοτόκου, με τους μολυβδοσκέπαστους τρούλους. Στις πρωινές Θείες Λειτουργίες ο ναός φωτίζεται από το φυσικό φως που διαπερνάται μέσα από τα μικρά παράθυρα. Στις βραδινές ακολουθίες οι φλόγες δεκάδων κεριών πάνω στους πολυελαίους φωτίζουν και ζεσταίνουν το ναό με τις μοναδικής ομορφιάς αγιογραφίες τόσο στο εσωτερικό του, όσο στο νάρθηκα αλλά και στον εξωτερικό περίβολο.

Στο αρχονταρίκι της μονής, μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας προσφέρεται στους προσκυνητές καφές και παραδοσιακά νηστήσιμα γλυκά, τα φοινίκια, που παρασκευάζουν οι μοναχές. Οι ολάνθιστες γλάστρες στο μαρμάρινο περίβολο του μοναστηριού και τα φυτεμένα παρτέρια ευωδιάζουν και ομορφαίνουν με τα χρώματά τους αυτόν τον ιερό τόπο, την ησυχία του οποίου διαταράσσουν μόνο οι ήχοι των βυζαντινών ύμνων που αποδίδουν οι μοναχές και το κελάηδημα των πουλιών.

Η αχειροποίητος εικόνα της Θεοτόκου και τα θαύματά της

Η νέα ηγουμένη της μονής, η μοναχή Ανωνίνη μαζί με τις 20 περίπου μονάχες εργάζονται ακούραστα και μεριμνούν για την καθημερινή φροντίδα της μονής αλλά και των εκατοντάδων επισκεπτών που συρρέουν για να προσκυνήσουν την αχειροποίητο θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που για χρόνια στέκεται φύλακας και προστάτης στη αριστερή πλευρά του τέμπλου. Δέος και έκσταση καταβάλει τον επισκέπτη καθώς εισέρχεσαι στο εσωτερικό του. Το μάτι πέφτει στα μαρμάρινο δάπεδο. Δυο μαύρα σημάδια φανερώνουν ένα από τα σύγχρονα θαύματα της Παναγίας.

Σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες τη δεύτερη περίοδο της βουλγαρικής κατοχής, το 1918 ο επικεφαλής Βούλγαρος αξιωματικός μπήκε στο ναό και άγγιξε τη θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας σε μια προσπάθεια να τη μεταφέρει. Τότε μια αόρατη δύναμη τον πέταξε με βία στη μαρμάρινη κολώνα αριστερά, έσπασε το κεφάλι του και ξεψύχησε. Το αίμα του, ή μπότα του, το πιστόλι του, έμειναν αποτυπωμένα πάνω στο μαρμάρινο δάπεδο της Εκκλησίας, όπου και διακρινόμενα μέχρι σήμερα.

Στα μοναστήρια της Παναγίας στην πόλη με τα χίλια χρώματα

Η Ξάνθη αποτελεί ιδανικό πασχαλιάτικο προορισμό. Τα συνδυάζει όλα. Παράδοση, αρχιτεκτονική, ιστορία, βυζαντινές εκκλησίες, μοναστήρια και προσκυνήματα. Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας στην Ξάνθη έχουν τη δική τους μοναδική ευλάβεια.

Κάθε ένας από τους ναούς της παλιάς πόλης έχει τη δική του ξεχωριστή ομορφιά και ιστορία που είναι σίγουρο ότι θα συνεπάρουν πνευματικά τους πιστούς: Από τον περικαλλή μητροπολιτικό ναό του Τιμίου Προδρόμου, τον γραφικό πετρόχτιστο ναό του Ακάθιστου Ύμνου, μέχρι το ναό του Αγίου Βλασίου απέναντι από το σπίτι του Χατζηδάκη και τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου όπου την Μεγάλη Πέμπτη θα προσκυνήσετε τον εσταυρωμένο Χριστό που αγιογράφησε ο Φώτης Κόντογλου.

Στην κορύφωση όμως του Πάσχα τα βήματα οδηγούν στα δυο μοναστήρια της Ξάνθης αφιερωμένα στην Παναγία, μέσα στην καρδιά του περιαστικού δάσους. Οι καμπάνες που χτυπούν στην Παναγιά Αρχαγγελιώτισσα και στην Παναγία Καλαμούς ηχούν σε όλη την πόλη. Η ιερή μορφή της Παναγίας «αγκαλιάζει» την πόλη με τα χίλια χρώματα και προστατεύει κατοίκους και επισκέπτες.

Η Παναγία Αρχαγγελιώτισσα

Το αντρικό μοναστήρι της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας βρίσκεται βορειοανατολικά της Ξάνθης, στις παρυφές του ορεινού όγκου της Ροδόπης, σε εξαιρετικά θαυμάσια θέση, με θέα προς τον κάμπο της Ξάνθης, πάνω ακριβώς από την συνοικία Σαμακώβ.

Στο μοναστήρι αυτό, καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου, και ιδιαίτερα τον Δεκαπενταύγουστο, έρχονται χιλιάδες προσκυνητές που σχηματίζουν ατέλειωτες γραμμές για να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Σαν κτίσμα το μοναστήρι αυτό όπως είναι σήμερα κτίσθηκε το 1841. Ωστόσο, προϋπήρχε στην ίδια θέση εκατοντάδες χρόνια νωρίτερα αλλά καταστράφηκε από δύο μεγάλους σεισμούς το 1829 που έπληξαν το μοναστήρι και την πόλη.

Όπως εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο αρχιμανδρίτης π. ‘Ανθιμος Κωσταράκης «για την παλαιότερη ζωή του μοναστηριού δυστυχώς δεν έχουμε πολλές πληροφορίες. Το μόνο ενδεικτικό στοιχείο από πλευράς κτισμάτων είναι μια κρύπτη που βρίσκεται πίσω και κάτω από το ιερό βήμα η οποία ανάγεται στα 1.000 έως 1100 μ.Χ. Ωστόσο, η έλλειψη πληροφοριών από επιγραφές ή άλλες πηγές έρχονται να φωτίσουν κάπως ορισμένες σημειώσεις και ενθυμήσεις που καταχωρήθηκαν κατά καιρούς σε διάφορα εκκλησιαστικά βιβλία από τους μοναχούς. Από αυτούς λοιπόν τους κώδικες και τα εκκλησιαστικά βιβλία πληροφορούμαστε ότι το μοναστήρι υπήρχε και έφερε το ίδιο όνομα και κατά το 1559».

Η προέλευση της ονομασίας της ιεράς μονής

Από που ακριβώς πήρε το όνομά του το μοναστήρι είναι άγνωστο. Κατά μια εκδοχή το πήρε από την μικρή θαυματουργή εικόνα του 16ου αιώνα πού παρίστανε την Θεοτόκο να παραστέκεται από τους αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ και η οποία έχει την επιγραφή : Αρχαγγελιώτισσα. Παράλληλα με την ονομασία Αρχαγγελιώτισσα τα παλαιότερα χρόνια το μοναστήρι λεγόταν και Παναγία η Χαλκαλιώτισσα.

«Ανεξάρτητα όμως προς την ονομασία του», σημειώνει ο πατέρας ‘Ανθιμος, «το μοναστήρι υπήρξε φάρος πνευματικής ακτινοβολίας και παρηγοριάς για όλους τους κατοίκους της περιοχής και φυτώριο από το οποίο αναδείχθηκαν επιφανείς αρχιερείς σε δύσκολα χρόνια για την εκκλησία. Αυτά τα πνευματικά αναστήματα του μοναστηριού όταν γίνονταν αρχιερείς όχι μόνο δεν λησμονούσαν την εκθρέψασαν αυτούς μονή αλλά από ευγνωμοσύνη πρόσφεραν σ’ αυτή διάφορα αφιερώματα και μάλιστα χειρόγραφα βιβλία – κώδικες που διασώζονται μέχρι τις μέρες μας».

Η Παναγίας Καλαμούς

Το μοναστήρι βρίσκεται βόρεια της Ξάνθης επάνω σε ένα βράχο που δεσπόζει στην χαράδρα του Κόσσυνθου. Από εδώ πάνω μπορεί ο προσκυνητής να θαυμάσει όλη την ορεινή περιοχή της Ροδόπης, μέχρι τα σύνορα προς την Βουλγαρία και να αφήσει να πλανηθεί το βλέμμα του μέχρι το βάθος του ορίζοντα στην πεδιάδα της Ξάνθης.

Το γυναικείο αυτό μοναστήρι, όπως είναι σήμερα, είναι κτίσμα μόλις των αρχών του 20ου αιώνα, ο δε ναός του, ως οικοδόμημα είναι εντελώς σύγχρονος αφού ανηγέρθηκε το 1965, στη θέση του παλαιού που ήταν πολύ πρόχειρα κατασκευασμένος. Το ίδιο σύγχρονα είναι και τα κελιά των μοναχών. Δυστυχώς πέρα από μερικές φορητές εικόνες, ιδιαίτερα της Θεoτόκου τίποτε δεν μαρτυρεί το πλούσιο και λαμπρό παρελθόν του.

Σύμφωνα πάντως με την ιστορική παράδοση το μοναστήρι αυτό κτίσθηκε κατά τους χρόνους της εικονομαχίας (726 – 843), από εικονόφιλους μοναχούς, οι οποίοι ξεφεύγοντας τον φανατισμό των εικονοκλαστών έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ξάνθης. Όσο για την ονομασία του «Καλαμού» ή «Καλαμιώτισσα», αυτή προέρχεται από το ότι η εικόνα της Παναγίας βρέθηκε μέσα σε κάτι καλαμιές.

Το ιερό ησυχαστήριο του οσίου Αρσενίου του Καππαδόκου

Χτισμένο στην κορυφή ενός λόφου στο Βατοπαίδι Χαλκιδικής φαντάζει σαν αετοφωλιά το ανδρικό μοναστήρι (ιερό ησυχαστήριο) του οσίου Αρσενίου του Καππαδόκου. Σε απόσταση 95 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη, η ιερά μονή είναι σύγχρονη καθώς ιδρύθηκε μόλις το 1986, ωστόσο έχει να παρουσιάσει σημαντικό κοινωνικό και ιεραποστολικό έργο.

Το μοναστήρι είναι χτισμένο πάνω σ’ ένα ύψωμα με εξαιρετική θέα που το καλοκαίρι το δροσίζει ένα απαλό αεράκι. Από εδώ πάνω η ματιά ταξιδεύει στην απεραντοσύνη της φύσης και ο άνθρωπος βιώνει την μοναδική ηρεμία που προσφέρει αυτός ο ιερός τόπος.

Το μοναστήρι απλό, αλλά τόσο φιλόξενο σε κάθε προσκυνητή που θα το διαβεί. Ο χαρισματικός ηγούμενος, γέροντας Συνέσιος, μαζί με τους λιγοστούς μοναχούς της αδελφότητας ανοίγουν την καρδιά τους σε κάθε επισκέπτη του ησυχαστηρίου. Καλοδέχονται τους εκατοντάδες πιστούς που ιδιαίτερα τις Κυριακές συρρέουν από παντού για να παρακολουθήσουν την κατανυκτική Θεία Λειτουργία στο καθολικό της ιεράς μονής που είναι ένας περικαλλής ναός, βυζαντινού ρυθμού με τρούλο που φωτίζεται από τα κεριά.

Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας στο πάντα φροντισμένο ιερό ησυχαστήριο του Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκου έχουν μια μυστηριακή κατάνυξη που δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Ο ελαιώνας που περιβάλει τη μονή, τα φυτεμένα παρτέρια και οι ολάνθιστες γλάστρες στον εσωτερικό περίβολο φέρνουν τον επισκέπτη ακόμα πιο κοντά στην ομορφιά της φύσης.

Από τα Φάρασα της Καππαδοκίας στην Ελλάδα

Η ιερά μονή συστάθηκε με την προτροπή και την ευχή του μακαριστού γέροντα Παϊσίου του Αγιορείτου. Ο άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης, υπήρξε ανάδοχος του γέροντα Παϊσίου. Αναδείχθηκε ως μία από τις σημαντικότερες μορφές της Ορθοδοξίας των τελευταίων αιώνων. Ο Άγιιος Αρσένιος με καταγωγή από τα Φάρασα της Καππαδοκίας πέθανε το 1924 στην Κέρκυρα όπου βρίσκονταν μαζί με άλλους πρόσφυγες μετά την ανταλλαγή πληθυσμών.

Το μοναστήρι πανηγυρίζει στις 10 Νοεμβρίου στη μνήμη του Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκη και την 1η Οκτωβρίου της Αγίας Σκέπης, σύμφωνα με τη Βυζαντινή παράδοση. Η μονή παράγει εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο και μέλι, ενώ σημαντική είναι η προσφορά της στην διατήρηση της ιστορικής παράδοσης για τις αλησμόνητες πατρίδες της Μικράς Ασίας.

Έναν διαδικτυακό χάρτη – οδηγό για τα θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία (χριστιανικά, μουσουλμανικά και εβραϊκά), μια υπόμνηση διαθρησκειακών και διαπολιτισμικών διαδρομών σε Ανατολική Μακεδονία (Δράμα, Καβάλα) και Θράκη, ανέπτυξαν επιστήμονες στο πλαίσιο του προγράμματος Innovative Cultural Experience (ICE).

Όπως εξηγεί, μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η Αγγελική Ζιάκα, καθηγήτρια Θρησκειολογίας του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ και επιστημονικά υπεύθυνη της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών, πρόκειται για έναν χάρτη (google map) «προσβάσιμο στην ελληνική, την αγγλική και την τουρκική γλώσσα (βλ. ice.web.auth.gr) και μικρό παραδοτέο ενός μεγάλου έργου, του ICE, που στα ελληνικά αποδίδεται ως Ανάπτυξη Καινοτόμου Συστήματος Επαυξημένης Πραγματικότητας, με εφαρμογή στην ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη».

Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της Δράσης «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ» και συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους μέσω του ΕΠΑνΕΚ. Η Δράση εστίασε στο πώς η θρησκευτική και πολιτιστική, υλική και άυλη κληρονομιά μπορεί να παρουσιαστεί με τρόπο απτό και πολυμεσικό σε μικρούς και μεγάλους. «Παραδίδουμε αρχικώς μία πλατφόρμα με πολλά και ποικίλα εκθέματα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μουσεία, σε εκθεσιακούς χώρους, ακόμα και στο σχολείο, μέσω της οποίας περιηγείται κανείς σε διάφορα μνημεία ή ακόμα και αντικείμενα διαθρησκειακού και πολιτισμικού ενδιαφέροντος, τα οποία επιλέξαμε για τις ανάγκες του έργου. Αλλά μέχρις ότου φτάσουμε σε αυτή την επιλογή και στην ανάπτυξη του καινοτόμου συστήματος, που υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Ηλεκτρονικής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ, το Εργαστήριο ΑΕΤΜΑ του Τμήματος Πληροφορικής του ΔΙΠΑΕ και την Prisma Electronics που εδρεύσει στην Αλεξανδρούπολη, οι άλλοι φορείς που ήμασταν υπεύθυνοι για τη συλλογή της πολιτισμικής και τη διαθρησκειακής, υλικής και άυλης κληρονομιάς, δηλαδή το Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ, το Εργαστήριο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Ερευνών του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ και το Ερευνητικό Κέντρο MOHA στην Καβάλα, χρειάστηκε επί 36 μήνες -κι ενώ συμπέσαμε και με την πανδημία- οι ερευνητές του Έργου να χαρτογραφούν την περιοχή της Αν. Μακεδονίας και Θράκης με σκοπό τη συλλογή ενός πλουσιότατου υλικού πολιτιστικής κληρονομιάς», επισημαίνει η καθηγήτρια του ΑΠΘ.

Όπως εξηγεί η κ. Ζιάκα, στο πλαίσιο της δράσης αυτής συγκεντρώθηκε ένα τεράστιο υλικό που οδήγησε τους εμπλεκόμενους φορείς στη σκέψη ανάπτυξης και αυτού του διαθρησκειακού και διαπολιτισμού χάρτη, όπου κανείς μπορεί να βρει πολλές πληροφορίες για τα μεταβυζαντινά, κυρίως, μνημεία και εκκλησίες της περιοχής, για τα ιστορικά μουσουλμανικά τεμένη αλλά και για ό,τι έχει απομείνει από την εβραϊκή παρουσία στην περιοχή. «Καλούμε ερευνητές σε όλη την Ελλάδα κάτι αντίστοιχο έχει γίνει, και από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και για τη βιβλιογραφία των οθωμανικών μνημείων της Ελλάδας- να μεγαλώσει αυτός ο χάρτης», σημειώνει η κ. Ζιάκα, εξηγώντας πως η Ελλάδα έχει έναν εξαιρετικό πλούτο αυτού του είδους που παραμένει αναξιοποίητος και άγνωστος.

«Βεβαίως, πέραν των θρησκευτικών μνημείων υπάρχουν και μνημεία όπως τα οθωμανικά λουτρά, που είναι πανέμορφα, οι λίγοι τεκέδες που απέμειναν, και οι πολλοί τουρμπέδες. Υπάρχει, δηλαδή, ένα πλήθος μνημείων, το οποίο μπορεί να αναδειχθεί με ποικίλους τρόπους, να το χαιρόμαστε και να περάσει στις συνειδήσεις μας ως μία κοινή πολιτιστική κληρονομιά» υπογραμμίζει.

Ο χάρτης είναι διαθέσιμος στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

 Υπόμνηση Διαθρησκειακών και Διαπολιτισμικών Διαδρομών ICE Project Map _ Intercultural and Interreligious Places

Το τελευταίο βυζαντινό κάστρο του Παγγαίου σύντομα θα είναι ένας σωρός ερειπίων

Κάποτε το μυθικό και χρυσοφόρο Παγγαίο, ήταν «στεφανωμένο» με μεγάλα κάστρα που χρονολογούνται από την προϊστορικό εποχή και φτάνουν μέχρι  και τα βυζαντινά χρόνια. Στις μέρες μας το μοναδικό κάστρο που στέκεται ακόμη όρθιο, αν και με σημαντικά «τραύματα» από την μακροχρόνια απουσία κάθε σωστικής ενέργειας, είναι το κάστρο του Παλαιοχωρίου, το γνωστό σε όλους Βρανόκαστρο. Τα άλλα τρία γνωστά βυζαντινά κάστρα που έχουν εντοπιστεί βρίσκοντας στην Ηλιοκώμη, το Χορτοκόπι και ένα ακόμη δυτικά του Παλαιοχωρίου, για τα οποία κάποια στιγμή θα υπάρξει ξεχωριστό αφιέρωμα, είναι σε άθλια κατάσταση και σχεδόν ισοπεδωμένα και γι’ αυτό και με μεγάλη δυσκολία διακρίνονται τα θεμέλια τους. Φυσικά σε όλα αυτά υπάρχει η ανεξέλεγκτη δράση των αρχαιοκαπήλων οι οποίοι με το παράνομο έργο τους έχουν εντείνει τις δυνάμεις φθοράς που τα καταστρέφουν με ταχείς ρυθμούς!

Μια πρόσφατη επίσκεψη του «Χ» στο χώρο του βυζαντινού Βρανόκαστρου ήταν αρκετή για να φανεί η εγκατάλειψη αυτού του μοναδικού μνημείου που δεσπόζει των Τεναγών των Φιλίππων και για αιώνες επόπτευε την Εγνατία Οδο που διέρχονταν ελάχιστα χιλιόμετρα βορειότερα και συνέδεε την Αμφίπολη με τους Φιλίππους και γενικότερα την Ευρώπη με την Ασία.

Εκτός από το χρόνο, που πλέον αφήνει σοβαρά σημάδια στο μνημείο (στο οποίο, δυστυχώς, δεν έχει γίνει καμία εργασία συντήρησης), οι συνεχόμενες ενέργειες αρχαιοκάπηλων και λαθρανασκαφέων το καταστρέφουν, με αποτέλεσμα, χρόνο με το χρόνο, να χάνονται σημαντικές πληροφορίες της ιστορίας του τόπου.

Σύμφωνα με τεκμηριωμένες αρχαιολογικά αποδείξεις, αλλά και η προφορική ιστορία, καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα, σύμφωνα με το οποίο το «Κάστρο του Αλέξανδρου», που διασώζει η παράδοση, είναι μια οχυρή εγκατάσταση που ιδρύθηκε στο λόφο ανατολικά του Παλαιοχωρίου στα χρόνια της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Το κάστρο αυτό, προφανώς, χτίστηκε αρχικά για να προστατεύονται τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου που λειτουργούσαν στην περιοχή, και τα οποία συνέδραμαν στην υλοποίηση της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια στιγμή όμως, άγνωστο γιατί, το Κάστρο εγκαταλείπεται. Η παράδοση διασώζει το τοπωνύμιο «Κάστρο του Αλέξανδρου», που στις αρχές του 18ου αιώνα δίνει το όνομα αυτό και στο Παλαιοχώρι, το οποίο από περιηγητές αναφέρεται ως το «χωριό του Αλέξανδρου».

Ακολουθεί η ρωμαϊκή κυριαρχία, και το κάστρο, σύμφωνα με αποσπασματικές πληροφορίες, χρησιμοποιείται περιστασιακά ως φυλάκιο. Οι αιώνες περνούν και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία γεννιέται και επεκτείνεται σχεδόν σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Δεν αργούν να ξεσπάσουν αναταραχές και πολλοί βάρβαροι να επιβουλεύονται τα εδάφη της Βαλκανικής χερσονήσου. Μετά από μια σειρά επιδρομών από τους Σέρβους, κρίνεται σκόπιμο κάποια φρούρια στην περιοχή να επαναλειτουργήσουν.  Έτσι, το 1185 λοιπόν, ο Βυζαντινός Στρατηγός Αλέξιος Βρανάς ανακατασκευάζει το κάστρο, ενισχύει τις οχυρώσεις του, και το επανδρώνει. Μόνο που αυτή τη φορά ο ρόλος του δεν είναι να προστατεύει τα μεταλλεία που πλέον δεν υπάρχουν, αλλά να ελέγχει και να εποπτεύει τη δίοδο που δημιουργούνταν μεταξύ του ορεινού όγκου του Παγγαίου και της λίμνης που κάλυπτε την σημερινή πεδιάδα των Φιλίππων. Ήταν τότε που το «Κάστρο του Αλέξανδρου» μετονομάστηκε, λόγω του δευτέρου κτήτορα του σε «Βρανόκαστρο».

Οι επιθέσεις που δέχθηκε το κάστρο ήταν πολλές, όμως για δύο αιώνες κατόρθωσε να τις αποκρούει και να φυλάει τις δικές του «Θερμοπύλες» σε αυτή τη στρατηγική περιοχή. Το τέλος όμως δεν άργησε να έρθει. Προερχόταν από τον μεγάλο κίνδυνο -που έφερε και την δύση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας- τους Οθωμανούς. Η τελευταία χρονιά που η σημαία και τα λάβαρα του Βυζαντίου κυμάτιζαν στους πύργους του Βρανόκαστρου ήταν το 1383. Τότε ο αναρίθμητος Οθωμανικός στρατός που πέρασε από την περιοχή στράφηκε εναντίον του.

Σαράντα χρόνια, σύμφωνα με την παράδοση και ένα τοπικό δημοτικό τραγούδι, κράτησε η πολιορκία του κάστρου. Σαράντα χρόνια μαχών για την ελευθερία και την ανεξαρτησία, με τους λιγοστούς υπερασπιστές του οχυρού να μάχονται πίσω από τις επάλξεις ενάντια σε ένα στρατό που κάλυπτε όλη την γύρω πεδιάδα. Το τέλος δεν ήταν μακριά. Αφού έσπασε, από μια κανονιά, η πόρτα του κάστρου, οι Οθωμανοί κατακτητές λυσσασμένοι ξεχύθηκαν στο εσωτερικό του, το λεηλάτησαν και το κατέστρεψαν. Το Κάστρο διαδραμάτισε το δικό του ρόλο και στους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά και αργότερα, όταν βομβαρδίστηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στην χαρτογραφία της εποχής, το κάστρο καταγράφεται ως «Καλέ Αγίων Θεοδώρων», το οποίο σημαίνει ότι υπήρχε ναός αφιερωμένος στους πολεμιστές Αγίους Θεόδωρους και σήμερα μπορεί να μην γνωρίζουμε λεπτομέρειες αφού ποτέ δεν έγινε μια συστηματική ανασκαφή, υπάρχει όμως η τοπική παράδοση και ένα μικρό εικονοστάσι αφιερωμένο στην μνήμη των δύο αγίων και γιορτάζει  κάθε χρόνο στην γιορτή τους.

Σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος του Κάστρου είναι επισκέψιμος και μπορεί κανείς ν’ ανηφορίσει προκειμένου να θαυμάσει την υπέροχη θέα. Στην ακρόπολη του κάστρου βρίσκεται και το μικρό εικονοστάσι του Αγίου Θεοδώρου. Στην γιορτή του Αγίου οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου αλλά και της ευρύτερης περιοχής κατευθύνονται στο λόφο για να τιμήσουν τους Άγιους. Πρόκειται, για τη συνέχιση μιας μεσαιωνικής παράδοσης, η οποία θέλει ο Άγιους Θεόδωρους να τιμάται στο Κάστρο. Ο επισκέπτης ανηφορίζοντας στο κάστρο, μπορεί να περπατήσει ανάμεσα στους πύργους και στα τείχη. Ανάμεσα στα ερείπια του οικισμού που υπήρχε εκεί και να φανταστεί τις μάχες και τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν.

Ωστόσο σημερινή πραγματικότητα είναι πολύ σκληρή για το Βρανόκαστρο, εξαιτίας της εικόνας εγκατάλειψης. Όπως φαίνεται, χρήζει άμεσης παρέμβασης προκειμένου να συντηρηθούν τα ήδη υπάρχοντα τμήματα και να διασωθούν από την καταστροφή, ώστε στη συνέχεια να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης.

Αναλυτικότερα:

Α) Χρόνο με το χρόνο τα τείχη του Βρανόκαστρου γκρεμίζονται, μια και δεν υπάρχει καμία συντήρηση. Υπάρχει λοιπόν ο φόβος πολύ γρήγορα και οι πύργοι που διασώζονται να γκρεμιστούν και να γίνουν σωροί από πέτρες.

Παράλληλα και η πύλη που οδηγεί στην ακρόπολη είναι έτοιμη να καταρρεύσει, αφού οι πέτρες αποκολλώνται και πέφτουν.

Η έλλειψη καθαριότητας και συντήρησης του χώρου δυστυχώς ενισχύει και την μανία της φύσης, αφού πλέον στα τείχη του έχουν φυτρώσει δέντρα που πολύ σύντομα, όπως εκτιμά κανείς θα γκρεμίσουν ότι απέμεινε.

Β) Ένα άλλο σημαντικό κομμάτι που θα πρέπει να σταματήσει οι καταστροφικές παρεμβάσεις των αρχαιοκάπηλων που δρουν ανενόχλητοι στο λόφο του Κάστρου.

Επίσης σημαντικό στοιχείο είναι και το νεκροταφείο του Κάστρου, που σε μεγάλη έκταση έχει λαθρανασκαφεί, μια και είναι εμφανές και ακριβώς δίπλα στο δρόμο που υπάρχει, με αποτέλεσμα να αποτελεί «εύκολη λεία».

Γ) Ποιος ξέρει πόσα άλλα μυστικά κρύβει το κάστρο εντός και εκτός των τειχών; Ο οικισμός στο εσωτερικό των τειχών δεν έχει αποτυπωθεί, προφανώς λόγω της πυκνής βλάστησης που κρύβει τα ερείπια, όμως, σκεφτείτε ότι μπορεί να κρύβει και όλες αυτές τις εγκληματικές δραστηριότητες των αρχαιοκάπηλων. Και βέβαια, η περιοχή χρήζει περαιτέρω έρευνας, μια και πρόσφατα εντοπίστηκε δεξαμενή εκτός των τειχών του κάστρου, ευτυχώς άγνωστη στο ευρύ κοινό, κάτι που ίσως μαρτυρεί μια άλλη εγκατάσταση πιο χαμηλά στο λόφο.

Το μόνο που θα υπάρχει σε λίγα χρόνια από το Βρανόκαστρο είναι ένας σωρός από πέτρες και οι φωτογραφίες από τους κατά καιρούς επισκέπτες του χώρου. Αξίζει να σημειώσουμε ότι πρόκειται για το τελευταίο βυζαντινό οχυρό του Παγγαίου που στέκεται ακόμη όρθιο αλλά σε λίγα χρόνια θα είναι μια θλιβερή ανάμνηση αν δεν υπάρξει φροντίδα από την Εφορία Αρχαιοτήτων Καβάλας, το Υπουργείο Πολιτισμού και γιατί όχι και από το Δήμο Παγγαίου που θα μπορούσε, το λιγότερο, να καθαρίσει από την βλάστηση και να φροντίσει για την φύλαξη αυτού του μοναδικού για το Παγγαίο μνημείου.