Στην τελική ευθεία για την μορφή που θα πάρει το εμβληματικό οικοδόμημα, με εργασίες που εκτελεί μια καβαλιώτικη εταιρία.
Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης
Για πολλά χρόνια, στην λαϊκή φαντασιακή απόδοση της ιστορίας των Φιλίππων, τα ερείπια που ξεχώρισαν στον κάμπο νοτιοδυτικά της ακρόποληςτης αρχαία πόλης, ήταν το σημείο αναφοράς της αρχαίας πόλης.
Τα ερείπια αυτά, αναδυόμενα μέσα από την πλούσια βλάστηση και τα νερά που κατέκλυζαν την περιοχή τους χειμερινούς μήνες, αποκτούσαν υπόσταση, μέσα από αποδόσεις που τα συνέδεαν με την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Φιλίππου Β’. Λίγοι γνώριζαν ότι ήταν τα ερείπια μια βυζαντινής βασιλικής των πρώτων αιώνων της νέας θρησκείας. Η Βασιλική Β’, για την οποία δεν γνωρίζουμε που ήταν αφιερωμένη, χτίστηκε έχοντας ως πρότυπο την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης. Οι τεχνίτες που εργάστηκαν για την κατασκευή της ήταν οι καλύτεροι στην εποχή τους, αυτό δηλώνουν οι λεπτομέρειες της κατασκευής και τα υψηλής δεξιότητας γλυπτά που κοσμούσαν αυτό το λαμπρό ναό.
Ωστόσο, από τη μια οι ζημιές που προκάλεσαν οι σεισμοί και από την άλλη η φθορά των αιώνων που βάρυναν το οικοδόμημα, είχαν ως αποτέλεσμα να υψώνονται προς τον ουρανό μόνο τρείς πεσσοί και ένα λίθινο τόξο, στην κεντρική πύλη, από την πλευρά του νάρθηκα. Στην σύγχρονη ιστορία του, το μνημείο δέχθηκε μέχρι σήμερα τρείς σοβαρές επεμβάσεις. Η πρώτη στην διάρκεια της ανασκαφής από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, που περιλαμβάνανε με επεμβάσεις αναστήλωσης και συντήρησης κύρια των τριών πεσσών, ενώ μερικές δεκαετίες αργότερα με πρωτοβουλία του αρχαιολόγου Χαράλαμπου Μπακιρτζή, αναστηλώθηκαν οι τρείς κίονες με τα μαρμάρινα τόξα από την βορειοανατολική πλευρά του κεντρικού κλίτους.
Στην παρούσα χρονική στιγμή είναι σε εξέλιξη μια μεγάλη και ιδιαίτερα σοβαρή επέμβαση, η οποία θα δώσει χρόνια ζωής στο ταλαιπωρημένο μνημείο, η οποία εκτελείται από την καβαλιώτικη εταιρία ME.CON. Α.Ε. Οι επεμβάσεις αυτές έχουν δύο στόχους, από την μια να προσθέσουν τμήματα του οικοδομήματος που έχουν γκρεμιστεί με σκοπό ο επισκέπτης να αντιλαμβάνεται καλύτερα το μεγαλείο του μνημείου και αφετέρου να προλάβει μελλοντικές – επικείμενες – καταστροφές καθώς τμήματα του διασωθέντος οικοδομήματος παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα φθοράς, για τα οποία αν δεν υπάρξει συντήρηση τις επόμενες δεκαετίες θα καταρρεύσουν. Η κατάσταση του μνημείου βρίσκεται σε ένα οριακό σημείο, όσον αφορά την στατική του κατάσταση.
Ο αρχαιολόγος Στάθης Ηλιάδης που επιβλέπει τις εκτελούμενες εργασίες, μιλώντας στο «Χ» περιέγραψε τις εργασίες που έχουν προγραμματιστεί από την μελέτη αποκατάστασης του μνημείου και τμήμα αυτών ήδη έχουν εκτελεστεί και οι οποίες ήδη έχουν αρχίσει να ολοκληρώνονται και να δίνουν εικόνα από τη νέα μορφή του ιστορικού οικοδομήματος.
Συγκεκριμένα αναφέρει ο κ. Ηλιάδης ότι «η πιο σημαντική επέμβαση που γίνεται αυτή τη στιγμή στην Βασιλική Β’ είναι η αποκατάσταση, τουλάχιστον μέχρι του ύψος του κοσμίτη, σε ύψος περίπου 7,5 μέτρων, του κεντρικού θυραίου τοίχου της βασιλικής, γίνεται η αποκατάσταση τόσο στη νότια όσο και την βόρεια απόληξή του, με αρμοδομή και πλίνθους. Παράλληλα γίνεται αποκατάσταση και των πλευρικών τοίχων με σκοπό να πάρει όψη το μνημείο. Οι τοίχοι αυτοί θα φτάσουν 7 – 8 μέτρα. Ο τοίχος του νάρθηκα έχει αποκατασταθεί κατά το ήμισυ και έχει απομείνει η ανακατασκευή του πρόβολου, με το πλίνθινο τόξο. Αυτό το τόξο του νάρθηκα για χρόνια ήταν χωρίς κάποια στήριξη και υπήρχε σοβαρός κίνδυνος πτώσης, ανά πάσα στιγμή. Στο πλαίσιο αυτών των επεμβάσεων θα αποκατασταθεί και ο βορειοανατολικός τοίχος απέναντι από τον αντίστοιχο πεσσό, για την καλύτερη στερέωση του μνημείου. Με αυτές τις επεμβάσεις θα πάρει όψη και το βόρειο κλίτος του ναού».
Οι αμέσως επόμενες εργασίες θα αφορούν, την συντήρηση και σταθεροποίηση των πεσών, που εμβληματικά κυριαρχούν στον ορίζοντα του αρχαιολογικού χώρου, εδώ και αιώνες. Επ’ αυτού ο κ. Ηλιάδης περιγράφει τις σχεδιαζόμενες εργασίες λέγοντας ότι «Θα γίνουν εργασίες καταβίβασης των πεσών μέχρι το ύψος του κοσμίτη, δηλαδή 8 – 12 σειρές σε κάθε πεσσό. Στην συνέχεια θα γίνουν επεμβάσεις συντήρησης και αποκατάστασης (συγκόλλησης και δεσίματα) των δόμων και ακολούθως με γερανό θα γίνει εκ νέου η τοποθέτησή τους στην αρχική τους θέση. Οι εργασίες αυτές είναι αναγκαίες για να εξασφαλίσουμε την μακροβιότητα των πεσσών, οι οποίοι επίσης παρουσιάζουν σημαντικά σημεία φθοράς, αλλά και άρσης διαπιστωμένων προβλημάτων στατικής. Επίσης και η ανύψωση των τοίχων θα βοηθήσει στην στήριξη τους.»
Αναμένεται να γίνουν και εργασίες στην είσοδο του νάρθηκα, όπου ήδη η αρχαιολογική υπηρεσία έχει διεξάγει ανασκαφή και έχει φέρει στο φως ενδιαφέροντα ευρήματα, κατά πρώτον ένα σκεπαστό αγωγό που παροχέτευε νερό στις παρακείμενες δημόσιες τουαλέτες, αλλά και ένα πλήθος από επιγραφές που βρέθηκαν στην επίχωση του χώρου. Εξαιτίας του αγωγού είναι ενδεχόμενο να μην γίνει εκ νέου η επίχωση, αλλά να παραμείνει προς θέαση στους επισκέπτες.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι με την ολοκλήρωση των εργασιών η είσοδος των επισκεπτών θα γίνεται από την βόρεια πλευρά, όπως στο παρελθόν, αλλά δεν αποκλείεται να χαραχθεί και μια νέα από την πλευρά του νάρθηκα, όπως δηλαδή γινόταν και στην αρχαιότητα.
Στην βάση των πεσσών και του τοίχου του νάρθηκα, έγιναν και αφανείς εργασίες στερέωσης ώστε να ενισχυθεί η στατικότητα όλου του οικοδομήματος. Επίσης μεγάλο βάρος και προσοχή δόθηκε στην εκτέλεση των εργασιών, στην (ανα)κατασκευή των τόξων στον δυτικό τοίχο, αυτόν του νάρθηκα. Συγκεκριμένα στα τόξα των ανώτερων τμημάτων της τοιχοποιίας έγιναν εργασίες με βάση τη λεπτομέρεια, δηλαδή έγινε αφενός η απαιτούμενη συμπλήρωση του κενού που δημιούργησε η φθορά και η κατασκευή εξ αρχής σε ότι είχε καταστραφεί ολοσχερώς.
Στην μελέτη προβλέπεται και η αναστήλωση τριών κιόνων, ήδη έχει βρεθεί μάρμαρο στη Θεσσαλία, ίδιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε στους άλλους ήδη αναστηλωμένους βόρειους κίονες. Από τη θέση Χασάμπαλι, στο Σικούριο της Λάρισας, σε παλιό λατομείο, βρέθηκε το ίδιο μάρμαρο – προσομοιάζει με πράσινο μωσαϊκό – και ήδη έχουν μεταφερθεί οι αναγκαίοι όγκοι σε εργαστήριο στην Αθήνα, για να γίνει η επεξεργασία και η διαμόρφωση των κιόνων. Επίσης βρέθηκε λευκό μάρμαρο Παγγαίου, πλησίον της Νικήσιανης, για την κατασκευή των υπολοίπων μαρμάρινων μελών. Μέρος των κιονόκρανων που θα τοποθετηθούν είναι αυθεντικά που βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο, αφού πρώτα συντηρηθούν στο εργαστήριο μαρμαροτεχνίας, καθώς ορισμένα παρουσιάζουν σημαντικές φθορές.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι εργασίες εκτελούνται κατά υποδειγματικό τρόπο και ειδικοί, εκφράζονται με τα πλέον κολακευτικά σχόλια, για το αποτέλεσμα που έχει προκύψει. Το σημαντικότερο πρόβλημα που έχει διαπιστωθεί, από τη σχετική μελέτη είναι ότι το μνημείο βρισκόταν σε κρίσιμο σημείο, καθώς αντιμετώπιζε σημαντικά προβλήματα στατικότητας και αν δεν είχαν γίνει οι συγκεκριμένες επεμβάσεις θα έπρεπε όλο το μνημείο, για να σωθεί, να γεμίσει με σκαλωσιές ώστε να κρατηθεί όρθιο.
Επιπλέον με τις οικοδομικές εργασίες που εκτελούνται ο επισκέπτης θα έχει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του ναού και ειδικά του τμήματος του νάρθηκα, γεγονός που θα κάνει την περιήγηση στο χώρο πιο ενδιαφέρουσα.
Τέλος αξίζει να σημειώσουμε ότι όλες αυτές οι εργασίες που θα δώσουν πολλά χρόνια ζωής στο μνημείο, εκτελούνται με άψογο τρόπο από την καβαλιώτικη τεχνική εταιρία ME.CON. Α.Ε., παρά το γεγονός ότι τα οικονομικά του έργου δεν βοηθάνε. Το συνολικό ύψος του κόστους ανέρχεται στα 741.667,31 ευρώ – ο σχετικός διαγωνισμός διεξήχθη τον Ιούλιο του 2019, και η σύμβαση του έργου υπογράφηκε την 21η Φεβρουαρίου 2020 – ωστόσο οι εργασίες ξεκίνησαν το Δεκέμβριο του 2020 γιατί τότε έγινε η επιλογή των μαρμάρων από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία.
Από την ημέρα υπογραφής της σύμβασης μέχρι σήμερα, οι τιμές των υλικών έχουν εκτοξευτεί στα ύψη (την στιγμή που η εποπτεύουσα αρχή έχει δώσει αναθεώρηση μόνο 3%), αλλά παρ’ όλα αυτά δεν υπάρχει καμία έκπτωση στα υλικά και στην εργασία από την πλευρά του αναδόχου. Πιθανόν η μη σωστή αναθεώρηση να δημιουργήσει πρόβλημα στην εξέλιξη του έργου.
Εκτιμάται ότι οι συνολικές εργασίες αναμένονται να ολοκληρωθούν μέχρι τέλους του χρόνου.
Δημοσιεύτηκε στις
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.
