Η ανάρτηση του Αργύρη Καλλιανιώτη, πρώην Διευθυντή του Ινστιτούτου Αλιευτικής Έρευνας Καβάλας, φέρνει στο φως μια συγκινητική και συνάμα απογοητευτική ιστορία που εκτυλίχθηκε στον κόλπο της Καβάλας το Δεκέμβριο του 1997.
Πρόκειται για την προσάραξη μιας μικρής πτεροφάλαινας (πιθανότατα μωρού) κοντά στην έδρα του Ινστιτούτου.
Το Χρονικό
- Τι προηγήθηκε: Ψαράδες είχαν ενημερώσει το Ινστιτούτο για την παρουσία δύο φαλαινών, που αργότερα αποδείχτηκε ότι ήταν μητέρα και κόρη, στον κόλπο της Καβάλας.
- Προσάραξη: Το καταβεβλημένο “μωρό” των 17 μέτρων προσάραξε. Παρά τις προσπάθειες, δυστυχώς, δεν άντεξε και πέθανε και εκβράστηκε στη Ν. Ηρακλείτσα
- Η Αντίδραση της Μητέρας: Η μητέρα φάλαινα παρέμεινε στην περιοχή μέχρι που διαπίστωσε το θάνατο του μικρού της, και στη συνέχεια αποχώρησε.
- Η Φωτογραφία: Η δημοσιευμένη φωτογραφία του κ. Καλλιανιώτη απεικονίζει τους συνεργάτες του Μάκη και τον Μάνο κατά την προσπάθεια ανέλκυσης του πτώματος του κήτους.
Το ανεκπλήρωτο όραμα: Η δημιουργία ενός μουσείου
Η συνέχεια της ιστορίας, όπως την περιγράφει ο κ. Καλλιανιώτης, υπογραμμίζει τη χαμένη ευκαιρία:
“Δυστυχώς δεν καταφέραμε, παρά τις προσπάθειες, να δημιουργήσουμε ένα χώρο για την έκθεση του σκελετού της. Υπάρχει ακόμα η μελέτη, για το μουσείο που θα το στέγαζε.”
Ο σκελετός της φάλαινας, ένα τεράστιο και σπάνιο έκθεμα για την περιοχή, θα μπορούσε να αποτελέσει τον πυρήνα ενός μουσείου που θα αναδείκνυε τη θαλάσσια ζωή του Βορείου Αιγαίου και θα λειτουργούσε ως εκπαιδευτικό και ερευνητικό κέντρο. Παρά την ύπαρξη σχετικής μελέτης, το όραμα για τη δημιουργία αυτού του μουσείου στην Καβάλα παρέμεινε ανεκπλήρωτο.
Οι Πτεροφάλαινες (Balaenoptera physalus) στο Βόρειο Αιγαίο
Η πτεροφάλαινα είναι το μεγαλύτερο θηλαστικό που συναντάται στις ελληνικές θάλασσες και το δεύτερο μεγαλύτερο ζώο στον πλανήτη (μετά τη γαλάζια φάλαινα). Η παρουσία τους στο Βόρειο Αιγαίο είναι σπάνια, αλλά όχι ανύπαρκτη.
Παρουσία και κατανομή
- Μόνιμος Πληθυσμός Μεσογείου: Οι πτεροφάλαινες της Μεσογείου αποτελούν έναν γενετικά απομονωμένο και διακριτό πληθυσμό από αυτές του Ατλαντικού. Εκτιμάται ότι περνούν όλη τους τη ζωή εντός της Μεσογείου.
- Προτίμηση Περιοχών: Η μεγαλύτερη και σταθερότερη παρουσία πτεροφαλαινών στην Ελλάδα καταγράφεται στο Βόρειο Ιόνιο Πέλαγος.
- Στο Αιγαίο Πέλαγος:
- Οι παρατηρήσεις και οι εκβρασμοί στο Αιγαίο είναι σπανιότεροι σε σχέση με το Ιόνιο.
- Επισκέπτονται περιοχές του Αιγαίου, όπως ο Σαρωνικός Κόλπος, το Βόρειο Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα, είτε τακτικά είτε περιστασιακά (κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή της άνοιξης) για να τραφούν, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα της τροφής.
- Εκβρασμοί στο Βόρειο Αιγαίο: Η περίπτωση της Καβάλας το 1997, την οποία αναφέρατε, είναι ένας από τους σπάνιους καταγεγραμμένους εκβρασμούς. Άλλοι καταγεγραμμένοι εκβρασμοί στην ακτογραμμή της Ελλάδας στο Βόρειο Αιγαίο περιλαμβάνουν περιστατικά στη Νέα Ηράκλειτσα (1998) και στην Κεραμωτή (2010). Έχει επίσης αναφερθεί εκβρασμός στην τουρκική ακτογραμμή του Βορείου Αιγαίου (Κόλπος του Σάρου) το 2020.
- Ενδιαίτημα: Γενικά, προτιμούν τα βαθιά πελάγη (πάνω από 2.000 μέτρα βάθος) όπου υπάρχουν μεγάλες συγκεντρώσεις ζωοπλαγκτού (κυρίως κριλ), της κύριας τροφής τους.
Απειλές και προκλήσεις
Ο μεσογειακός πληθυσμός της πτεροφάλαινας χαρακτηρίζεται ως Εν κινδύνω (Endangered) από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Οι κυριότερες απειλές περιλαμβάνουν:
- Συγκρούσεις με πλοία (Ship Strikes): Αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου τους, ειδικά σε περιοχές με μεγάλη ναυσιπλοΐα, όπως η Μεσόγειος (που είναι δίαυλος για το 30% της διεθνούς ναυσιπλοΐας).
- Μείωση Τροφής: Λόγω της υπεραλίευσης, η διαθεσιμότητα της τροφής τους (μικρά ψάρια και ζωοπλαγκτόν) μπορεί να μειωθεί.
- Ρύπανση: Η θαλάσσια ρύπανση επηρεάζει τους πληθυσμούς.
Συμπέρασμα για την Καβάλα
Ο εκβρασμός της πτεροφάλαινας στην Καβάλα το 1997, όπως και οι άλλοι στην περιοχή, υποδηλώνει ότι, αν και δεν αποτελεί τη συνήθη περιοχή διαβίωσής τους, το Βόρειο Αιγαίο είναι ένας ενδιάμεσος ή περιστασιακός σταθμός για τα μεγάλα κήτη, ειδικά για νεαρά ή καταβεβλημένα άτομα που απομακρύνονται από τα βαθιά νερά.
Σημείωση: Ο Αργύρης Καλλιανιώτης ήταν Διευθυντής στο Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ) Καβάλας και έχει συμμετάσχει σε πολλές επιστημονικές έρευνες σχετικά με τα κητώδη και τη θαλάσσια ζωή του Βορείου Αιγαίου.
Θεόδωρος Σπανέλης
Δημοσιεύτηκε στις
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.
