Πολλοί περνάνε από το σημείο, αλλά λίγοι υποψιάζονται την ιστορία της περιοχής που έχει αναφορές ακόμη και για φαντάσματα!!!
Ορόσημο για την απαρχή του πολιτισμού, ήταν η πάλη του ανθρώπου ενάντια στην δύναμη της εντροπίας!!! Είναι η πάλη του ανθρώπου ενάντια στις δυνάμεις φθοράς που αδυσώπητες ορμούν για να χαλάσουν ότι φτιάχνει και για να τα διατηρήσει πρέπει συνεχώς να δαπανά ενέργεια και χρόνο, δηλαδή να δίνει από την δική του ζωή για να νικάει τη νομοτέλεια της καταστροφής κάθε δημιουργήματος. Για κάθε δημιούργημα υπάρχει μια δύναμη έτοιμη να το καταστρέψει το επόμενο λεπτό της ύπαρξης του, να διαλύσει την διάταξη των πραγμάτων μετακινώντας τα από την τάξη του δημιουργού σε μια χωρίς κανόνες αταξία. Το μέτρο αυτής της αταξίας είναι η εντροπία. Ο αρχαίος φιλόσοφος Ηράκλειτος το είπε πιο απλά: «Τα πάντα ρει» δηλώνοντας έτσι τη διαρκεί κίνηση των πάντων.
Μεγάλα οικοδομήματα, τα έχει καταπιεί κυριολεκτικά ο χρόνος και η δύναμη της φύσης. Ακόμη και ολόκληρες πόλεις. Πολλές φορές από τις πόλεις και τα χωριά που «βούλιαξαν» στην ανυπαρξία το μόνο που έχει μείνει είναι οι ιστορικές πηγές και στην καλύτερη περίπτωση κάποια τοπωνύμια που διασώζουν την μνήμη. Ανάμεσα στον Στρυμόνα και το Νέστο, υπάρχουν δεκάδες χωριά και οικισμοί που μέχρι πριν 70 χρόνια έσφυζαν από ζωή και ο αριθμός των κατοίκων έφτανε ακόμη και τις μερικές χιλιάδες και σήμερα δεν υπάρχει τίποτα που να τα θυμίζει, παρ’ εκτός λίγα ερείπια και πολλά «φαντάσματα» του παρελθόντος που δεν έφυγαν ποτέ από τον τόπο τους.
Πολύ κοντά στην Καβάλα υπάρχει το ύψωμα Βασιλάκη, είναι η περιοχή δυτικά από το μοναστήρι του Αγ. Σίλα , βόρεια μέχρι τον κάμπο των Φιλίππων και δυτικά μέχρι το παλιό υδραγωγείο της Καβάλας. Ελάχιστοι γνωρίζουν όμως ότι ο Βασιλάκης ήταν ένα βυζαντινός άρχοντας που τυφλώθηκε ως στασιαστής, δίπλα σε μια πηγή, που φέρει έκτοτε το όνομα του και πολύ περισσότερο ότι υπήρχε και ένα ολόκληρο χωριό. Σήμερα από το χωριό έχει απομείνει ένα σπίτι με πολλά φαντάσματα, όπως το θέλουν οι τοπικοί θρύλοι.
Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, η αρχαία Εγνατία παρέμενε ο κύριος οδικός άξονας που συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με την Πόλη. Μετά τους Φιλίππους ήδη από του αρχαίους χρόνους υπήρχε ένας σημαντικός σταθμός (FONT) κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, στην Εγνατία οδό, στο σημείο που συναντούσε τη οδό που ερχόταν από την Πιερία κοιλάδα. Σίνι το σημείο δυτικά του σημερινού οικισμού του Σταυρού Αμυγδαλεώνα. Μάλιστα μέχρι τις ημέρες μας στην περιοχή υπήρχε και ένα χάνι, δηλώνοντας έτσι την διαχρονική αξία του σημείου ως ένας σταθμός ανάμεσα στους Φιλίππους, την Καβάλα και τις πόλεις του νότιου Παγγαίου.
Σύμφωνα με την Αλεξιάδα, της Άννας Κομνητής, ο Βασιλάκειος – γόνος οικογένειας επιφανών ανδρών της εποχής των Κομνηνών οι οποίοι κατάγονταν από την Παφλαγονία –συνελήφθη από τον Αλέξιο Κομνηνό. Κατά την μεταφορά του Βασιλάκη στην Πόλη, τον παρέδωσε ο Αλέξιος Κομνηνός σε ένα στρατιωτικό απόσπασμα, λίγο πριν του Φιλίππους για να τον μεταφέρουν στην Κωνσταντινούπολη. Δίπλα σε μια πηγή που ήταν στο χωρίο Χλεμπίνα (ή Χεμπίνα), ο Βασιλάκης τυφλώθηκε. Το πότε το χωριό αλλάζει όνομα δεν είναι γνωστό, πάντως με τα χρόνια λαμβάνει το όνομα Βασιλάκη και στην οθωμανική περίοδο υπάρχει και έχει ζωή και ο γνωστός περιηγητής Εβλιά Τσελεμπί του αφιέρωσε αρκετές αράδες για να το περιγράψει στα ταξιδιωτικά του κείμενα, ονομάζοντας το Βασιλάκ!!! Ο Βασιλάκης μπορεί να μην στάθηκε ικανός να κερδίσει την εξουσία του Βυζαντίου, κέρδισε όμως μια θέση στην αιωνιότητα ως στασιαστής και το γεγονός ότι ένας σημαντικός οικισμός έφερε για αιώνες το όνομά του.
Μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα, το χωριό υπήρχε και είχε ζωή και μάλιστα ένας λόγος που επιλέχθηκε το σημείο αυτό για την ίδρυση του, ήταν προφανώς τα πολλά νερά που υπήρχαν. Σήμερα δεν είναι εύκολο να το διαπιστώσουμε, αλλά αν κοιτάξουμε προς τις δυτικές παρυφές των νοητών, πλέον, ορίων του οικισμού, θα δούμε το παλιό υδραγωγείο της Καβάλας που για δεκαετίες μας τροφοδοτεί με νερό. Αξίζει να σημειώσουμε ότι μέχρι και την δεκαετία του ‘30 που έγιναν εργασίες για την διευθέτηση των τεναγών, ο ποταμός Ζυγάκτης που πηγάζει δίπλα από τους αρχαίους Φιλίππους, ακολουθούσε μια πορεία νοτιοδυτική και κατέληγε σε μια καταβόθρα, σε σημείο κοντά στα δυτικά όρια του χωριού Βασιλάκη και χάνονταν το νερό μέσα στη γη. Ουσιαστικά ήταν ένα ποτάμι που τα νερά του δεν χύνονταν στην θάλασσα, αλλά ξαναγυρνούσαν στον κάτω κόσμο. Ως ένα υδάτινο φίδι που εξέρχονταν από ένα άνοιγμα της γης στο φως του ήλιου για να ξαναβυθιστεί και πάλι μέσα στα έγκατα της γης, στον κάτω κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι λίγο βορειότερα από την αρχαία κοίτη βρίσκεται το χωριό Ζυγός που συνδέεται ακόμη και το όνομά του με την αρπαγή της Περσεφόνης. Ίσως οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής να είδαν στο ποτάμι την πορεία που διέγραφε κάθε χρόνο και η Περσεφόνη.
Ο Ζυγάκτης σήμερα εκβάλει στο μεγάλο κανάλι των Τεναγών και τα νερά του καταλήγουν στον Στρυμόνα ποταμό και από εκεί στην θάλασσα. Από το χωριό Βασιλάκη τα μοναδικά που έχουν διασωθεί είναι ένα παλιό οθωμανικό νεκροταφείο, δυτικά της αρχαίας ακρόπολης – ο λόφος νότια της παλιάς εθνικής οδού-, και ένα σπίτι, με ένα πυροβολείο, απομεινάρι της αμυντικής γραμμής του Μεταξά, που είχε κατασκευάσει το 1916 για την άμυνα της Καβάλας.
Το σπίτι αυτό, ένα αρχοντικό, βρίσκεται πάνω στην πλαγιά του Συμβόλου στο ύψος του υδραγωγείου και προσδιορίζει τα δυτικά όρια του χωριού. Σύμφωνα με ένα τοπικό θρύλο, σε αυτό διέμεναν οι εργαζόμενοι του υδραγωγείου, μέχρι και τη δεκαετία του ’50 αλλά τελικά το εγκατέλειψαν γιατί το βράδυ… έβγαιναν φαντάσματα και άκουγαν περίεργους θορύβους!!! Δεν γνωρίζουμε αν ο Βασιλάκης δολοφονήθηκε εδώ ή μόνο τυφλώθηκε, ώστε να διατυπώσουμε μια υποψία για την ταυτότητα του φαντάσματος! Ωστόσο, για να δώσουμε μια λογική ερμηνεία, αρκεί αν σκεφτούμε ότι το σημείο βρίσκεται μέσα σε πυκνή βλάστηση, έχει υψηλή υγρασία σχεδόν όλο το χρόνο και είναι συχνό το φαινόμενο της ομίχλης. Αν σκεφτούμε ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν στο έδαφος γεωλογικές δομές σπηλαιώσεων όπου ρέουν ύδατα – ακόμη και τώρα – και σε μεγάλες ποσότητες, κάποιες εποχές του χρόνου από τις πλαγιές του Σύμβολου, ίσως αυτό το γεγονός να δημιουργούσε περίεργους ήχους – που με την αντήχηση αλλοιώνονταν η αρχική του μορφή – που σε συνδυασμό με την πυκνή ομίχλη τη νύχτα, να έδινε την εντύπωση της παρουσίας φαντασμάτων που αναστάτωναν τους κατοίκους της οικίας, τις σκοτεινές ώρες. Γι’ αυτό ας μην παρεξηγούμε εκείνους τους παλιούς που τρόμαξαν από τους περίεργους θορύβους, το τοπίο έχει κάποιες ιδιαιτερότητες.
Με την ευκαιρία να σημειώσουμε ότι στο κτήριο του παλιού υδραγωγείου υπάρχει εντοιχισμένο, ένα μεγάλο θραύσμα από μια ρωμαϊκή επιγραφή, δηλωτική – αν μη τι άλλο – της συνεχούς κατοίκησης της περιοχής από την αρχαιότητα – επάνω στον λόφο της ακρόπολης, τα ευρήματα ανάγονται στην κλασσική περίοδο – μέχρι και πριν λίγες δεκαετίες.
Θεόδωρος Αν. Σπανέλης
Δημοσιεύτηκε στις
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.
