Χρονόμετρο

    Η ΠΙΣΤΥΡΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ: Δύο σπουδαία δημόσια κτίρια στο φως και το εντυπωσιακό οδικό της δίκτυο

    Δημοσιεύτηκε στις

    Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης

    Μετά από δύο περίπου μήνες, από την έναρξή της στις αρχές Ιουλίου, ολοκληρώθηκε και η φετινή ανασκαφική περίοδος στην Πίστυρο, πλησίον του οικισμού του Ποντολιβάδου, φέρνοντας στο φως σημαντικά ευρήματα της ελληνιστικής περιόδου, αλλά και πολλά ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις.

    «Κατά τη φετινή περίοδο η ανασκαφή εστίασε στον κεντρικό τομέα της πόλης» σημειώνει ο διευθυντής των ανασκαφών Δρ. αρχαιολόγος Στρατής Παπαδόπουλους, και προσθέτει: «φανήκαμε τυχεροί, γιατί επιθυμία μας ήταν να εντοπίσουμε και να ανασκάψουμε δημόσια κτίρια, και πραγματικά έτσι έγινε. Από το 2015 είχαμε εντοπίσει ένα ενδιαφέρον κτίριο που υποθέταμε ότι είναι εργαστήριο. Φέτος αποκαλύψαμε όλη του την κάτοψη και διαπιστώσαμε ότι διαθέτει τέσσερις χώρους: ο ένα καλύπτεται με τετράγωνες πήλινες πλάκες και οι άλλοι τρεις με κάθετες λεπτές κεράμους εν είδει ψηφιδωτού. Στη νότια αυλή του κτιρίου ανασκάψαμε δύο δεξαμενές που πρέπει να χρησίμευαν για τον καθαρισμό του πηλού, ενώ μια δεύτερη πλακόστρωτη αυλή υπήρχε στα δυτικά του συγκροτήματος. Έχουμε λοιπόν το πρώτο εξακριβωμένο εργαστήριο της πόλης, τμήμα ενός αγγειοπλαστείου του 3ου αιώνα π.Χ.

    Ένα συγκρότημα με πολλές ομοιότητες, με δάπεδα όμως από κάθετα βότσαλα αντί κεράμων, έχω ανασκάψει το 2003 στα Λιμενάρια της Θάσου, ένα εργαστήριο οξυπύθμενων αμφορέων για το εμπόριο του φημισμένου θάσιου οίνου, επίσης της ελληνιστικής εποχής. Το σημαντικό στο εργαστήριο της Πιστύρου είναι ότι έχουμε ήδη εντοπίσει τα πρώτα βεβαιωμένα αγγεία τοπικής παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι πέρα από τα άφθονα εισηγμένα αγγεία που φτάνουν εδώ από τις πόλεις της Ιωνίας, την Κόρινθο, την Αττική, τις Κυκλάδες και βεβαίως τη μητρόπολη Θάσο, υπάρχει και ακμαία τοπική παραγωγή, τροχήλατη και χειροποίητη. Πιστεύω ότι είναι θέμα χρόνου να εντοπίσουμε τους κεραμικούς κλιβάνους σε μικρή απόσταση από το εργαστήριο, και κάποιες ενδείξεις τα παρουσίας τους έχουμε ήδη από τη γεωφυσική διασκόπηση του Α.Π.Θ.

    Στο δεύτερο φετινό ανασκαφικό τομέα εντοπίσαμε ένα κτίσμα με ανορθόδοξη κάτοψη. Πρόκειται για ένα μεγάλο, τετράγωνο μονόχωρο οικοδόμημα που δεν φαίνεται να ανήκει σε κάποιο συγκρότημα αλλά είναι, κατά κάποιον τρόπο, «αυτόνομο» στο βορειοανατολικό τμήμα του οικισμού. Το ξεχωριστό σε αυτό το κτίσμα είναι ότι διαθέτει -τουλάχιστον σε τρία σημεία, δύο εσωτερικά και ένα εξωτερικό-  φαρδιά λιθόκτιστα έδρανα που μάλλον ήταν καλυμμένα με πηλό. Χωρίς να μπορούμε να πούμε κάτι ακόμη με βεβαιότητα για τη λειτουργία του κτιρίου, είναι, ωστόσο, σαφές ότι δεν είναι ιδιωτική κατοικία ούτε εργαστήριο. Είμαστε βέβαιοι ότι είναι δημόσιο κτίσμα και ίσως αποτελούσε χώρο συνάθροισης και διαβούλευσης για τα θέματα του οικισμού.

    «Ένα επίσης σημαντικότατο φετινό εύρημα, το οποίο επιδιώκαμε την τελευταία διετία με πενιχρά αποτελέσματα, είναι η ανακάλυψη τμημάτων του εσωτερικού οδικού δικτύου. Εντοπίσαμε δύο δρόμους: ο ένας είναι λιθόστρωτος, διασχίζει την πόλη από Β προς Ν και περνάει ακριβώς δίπλα από το αγγειοπλαστείο. Ενώ η αρχική μας εντύπωση ήταν ότι οι δρόμοι της Πιστύρου ήταν μάλλον απλούστεροι, με πατημένο χώμα και πηλό, η ανασκαφή έφερε στο φως ένα καλοδιατηρημένο οδόστρωμα κατασκευασμένο με δύο στρώματα βοτσάλων και λίθων. Αυτό σημαίνει ότι με την επέκταση των εργασιών σε αυτό το σημείο, θα έχουμε στη διάθεσή μας μια ωραία οδική αρτηρία ανάμεσα στα κτίρια, που ο επισκέπτης θα μπορεί να την ακολουθεί από το Νότιο Τείχος ως τα εργαστήρια και τις ιδιωτικές κατοικίες του βόρειου τομέα. Θα έχει έτσι τη μοναδική εμπειρία να περπατά μετά από 2.300 χρόνια στον ίδιο δρόμο που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι κάτοικοι!

    Ο δεύτερο δρόμος που έχουμε αρχίσει να αποκαλύπτουμε είναι αυτός που από την κεντρική πύλη της πόλης οδηγεί στο εσωτερικό της. Προφανώς για λόγους ασφαλείας φαίνεται ότι ο οικισμός είχε μόνο μία βασική πύλη για τα τροχοφόρα, η οποία οδηγούσε προς το λιμάνι και μια δεύτερη μικρότερη στη βόρεια πλευρά των τειχών για πεζούς και ζώα με φορτία. Είχε ωστόσο πολλούς και μεγάλους πύργους με 3 ή 4 ορόφους στους οποίους είναι πιθανόν ότι ενσωματώνονταν μερικά ακόμη θυραία ανοίγματα.

    Από τα σημαντικά φετινά κινητά ευρήματα ξεχωρίζουμε δύο: ‘Εναν φορητό πήλινο κλίβανο των κλασσικών χρόνων, ο οποίος εξυπηρετούσε την επεξεργασία του μεταλλεύματος, και ένα σύνολο αγγείων τοπικής παραγωγής που βρέθηκαν μέσα στο εργαστήριο στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω.

    Θέλω να προσθέσω ότι φέτος δώσαμε μεγάλο βάρος σε θέματα συντήρησης. Αφαιρέσαμε μεγάλα πιθάρια που είχαν εμφανίσει ρωγμές, τα συντηρούμε και στη συνέχεια θα αποφασίσουμε αν μπορούν να επιστρέψουν ξανά στο χώρο ή αν είναι προτιμότερο για τη σωτηρία τους να παραμείνουν στο Μουσείο.

     

    Η ανασκαφική ομάδα κατά την φετινή περίοδο έφτασε το δυναμικό των 20 ατόμων, μέγεθος πολύ ικανοποιητικό: αρχαιολόγοι, τοπογράφοι, σχεδιαστές, συντηρητές, εργάτες και φοιτητές.

    Η συστηματική ανασκαφή της Πιστύρου είχε φέτος για πρώτη φορά τη συνδρομή της Εταιρείας Raycap η οποία ανέλαβε τον ευπρεπισμό της θέσης, την απομάκρυνση της βλάστησης, την αποκατάσταση της περίφραξης και εν γένει τη βελτίωση της εικόνας του αρχαιολογικού χώρου. Το ενδιαφέρον της Εταιρείας και προσωπικά του κ. Κώστα Αποστολίδη υπήρξε έμπρακτο και ουσιώδες, και τους ευχαριστούμε.

    Πρέπει όμως να εξομολογηθούμε την  ανησυχία μας, επειδή για τρίτη συνεχή χρονιά δεν πραγματοποιήθηκαν οι αναγκαίες επεμβάσεις στον αρχαιολογικό χώρο για την περαιτέρω ανάδειξή του, κυρίως προσβάσεις και κιγκλιδώματα που είναι απαραίτητα για την υποδοχή επισκεπτών και σχολείων και τον προγραμματισμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Θέλω να υπογραμμίσω ότι αν δεν υπάρξει άμεσα εντονότερο ενδιαφέρον από τους τοπικούς φορείς, η ανασκαφή κινδυνεύει ήδη από το επόμενο έτος να διακοπεί.

     

    ΕΠΙΣΗΣ:

    Πίστυρος:Το «βασίλειο» της Μεταλλουργίας

     

     

     


    Δημοσιεύτηκε στις 0

    Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.