Χρονόμετρο

    ΟΙ ΜΥΘΙΚΟΙ ΒΑΣΙΛΙΑΔΕΣ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ: ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ – ΘΑΜΥΡΙΣ

    Δημοσιεύτηκε στις

    ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ

    Πάνω στο Παγγαίο και με πρωταγωνιστή πάντοτε τον μεγάλο θεό των Θρακών, τον Διόνυσο Σαβάζιο, διαδραματίστηκε και ο τραγικός μύθος του Θράκα βασιλέα Λυκούργου, τον οποίο περιγράφει ο Όμηρος στην έβδομη ραψωδία της Ιλιάδος, (στίχ. 129 επόμ.) και αργότερα κι ο Απολλόδωρος στη Μυθολογική Βιβλιοθήκη του (3ο βιβλίο, στ. 34 επόμ.). Σύμφωνα μ’ αυτό τον μύθο, ο φοβερός βασιλιάς των Ηδωνών Θρακών, ο Λυκούργος, γιος του Δρύαντα, συγκρούστηκε με τους αθανάτους θεούς. Συγκεκριμένα, κατεδίωξε τις τροφούς του μικρού Διονύσου, τις Βάκχες και τους Σατύρους μέσα στην ίδια την ιερή, μυθική χώρα που γέννησε τον θεό, την ονομαζόμενη στην Ιλιάδα Νύσα.

     

    Και τις μεν Βάκχες και τους Σατύρους τους συνέλαβε, όμως οι τροφοί του Διονύσου του ξέφυγαν, πετώντας τους θύρσους τους κι όλα τα τελετουργικά τους αντικείμενα, ενώ ο Λυκούργος τις χτυπούσε. Ο ίδιος ο μικρός Διόνυσος, από τον φόβο του βούτηξε μέσα στη θάλασσα, όπου η θεά Θέτιδα, τον δέχθηκε τρεμάμενο στην αγκαλιά της. Τότε η οργή του Δία έπεσε πάνω στον Λυκούργο που τυφλώθηκε και δεν άργησε να πεθάνει, κλεισμένος σε σπήλαιο του Παγγαίου από τον ίδιο τον Διόνυσο. Σύμφωνα όμως με άλλη παραλλαγή του μύθου, που την διέσωσε και ο Απολλόδωρος, ο Διόνυσος τρέλανε με την ιερή μανία τον Λυκούργο, ο οποίος μ’ ένα τσεκούρι σκότωσε τον γιο του Δρύαντα, νομίζοντας ότι αυτός ήταν κλήμα αμπελιού.

     

    Στη συνέχεια οι Ηδωνοί Θράκες, για να επαναφέρουν τη γονιμότητα της γης τους που είχε χαθεί, τον οδήγησαν σύμφωνα με ένα χρησμό του Παγγαιικού Διονύσου στο Παγγαίο, όπου τον έδεσαν κι εκεί, σύμφωνα με τη θέληση του Διονύσου, κομματιάστηκε από άγρια άλογα.

     

    (Το πρωτότυπο κείμενο του Απολλοδώρου έχει ως εξής: «Λυκούργος δε παις Δρύαντος, Ήδωνών βασι­λεύων, οί Στρυμόνα ποταμόν παροικούσι, πρώτος υβρίσας, εξέβαλεν αυτόν. Και Διόνυσος μεν εις θάλασσαν προς Θέτιν την Νηρέως κατέφυγε, Βάκχαι δε εγένοντο αιχμάλωτοι και τό συνεπόμενον Σατύρων πλήθος αυτώ. Αύθις δε αι Βάκ­χαι έλύθησαν εξαίφνης, Λυκούργω δε μανίαν ενεποίησε Διόνυσος. O δε μεμηνώς, Δρύαντα τον παίδα, αμπέλου νομίζων κλήμα κόπτειν, πελέκει πλήξας απέκτεινε, και ακρωτηριάσας αυτόν εσωφρόνησε.

    Της δε γής ακάρπου μενούσης, έχρησεν ο θεός καρποφορήσειν αυτήν, αν θανατωθή Λυκούργος. Ηδωνοί δε ακούσαντες, εις το Παγγαίον αυτόν απαγαγόντες όρος έδησαν, κακεί κατά Διονύσου βούλησιν υπό ίππων διαφθαρείς απέθανε»).

    Ας δούμε την ίδια αφήγηση στην Ζ’ ραψωδία της Ιλιάδας του Ομήρου, (στίχοι 130 – 137):

    «Και ο τρομερός Λυκούργος, του Δρύαντος ο γόνος

    εφιλονείκα με θεούς, αλλ’ έζησεν ολίγο,

    που έναν καιρόν του μανικού Διονύσου ταις βυζάστραις

    σκόρπισε ‘ς τα πανάγια βουνά του Νυσηίου.

    με βούκεντρ’ ο Λυκούργος ταις έπληττε ο φονέας,

    ώστε τους κλάδους έρριξαν, και ο Διόνυσος ΄ς τα βάθη

    της θάλασσας εβύθισε, και η Θέτις ‘ς την αγκάλην

    τον δέχθηκε που ετρόμαζεν, ακόμη απ’ την βοήν του».

    Άλλες, τέλος, παραλλαγές του ίδιου μύθου παραθέτουν ο Υγίνος και ο Διόδωρος Σικελιώτης.

    Είπαμε, όμως, ήδη, ότι όλη αυτή η γοητευτική περιπέτεια έλαβε χώρα στη Νύσα, «κατ’ ηγάθεον Νυσήϊον». Η λέξη ηγάθεον σήμαινε «αγιασμένο». Επρόκειτο για μια ιερή χώρα, που οι Έλληνες της κλασσικής εποχής τοποθετούσαν κάπου στην Ανατολή. Η Ομηρική όμως Νύσα πρέπει να βρισκόταν, ασφαλώς, στην περιοχή όπου βασίλευε ο Λυκούργος και, δεδομένου ότι αυτός ήταν βασιλιάς των Ηδωνών Θρακών, που κατοικούσαν στο βόρειο και δυτικό Παγγαίο, Νύσα δεν μπορούσε παρά να είναι αυτό το ίδιο το βουνό, μέσα στις κοιλάδες και τα σπήλαια του οποίου, όπως λέγει ο ομηρικός ύμνος στον Διόνυσο, το παιδί – θεός μεγάλωσε: «Νύσης εν γυάλοις». Άλλωστε και ο Αππιανός  (De bello civile IV, 105) τοποθετεί κοντά στο Παγγαίο το «Νύσιον Πεδίον». Προσθέτει, μάλιστα, ότι «Φιλίππων μεν ουν έστιν  έτερος λόφος ου μακράν, ον Διονύσου λέγουσιν, εν ω και τα χρυσεία έστι τα Άσυλα καλούμενα». Το όνομα Νύσα υπάρχει και μέσα στο ίδιο το όνομα του Διο – νύσου, του οποίου το όνομα έτσι σήμαινε για τους Θράκες: θεός της Νύσας, δηλαδή θεός του ιερού βουνού, πιθανότατα του Παγγαίου. Και πράγματι, κατά τη γνώμη πολλών επιστημόνων, (όπως ο σοφός αρχαιολόγος και καθηγητής P. Perdrizet), το όνομα Νύσα δεν είναι άλλο, από το πανάρχαιο, μυστικιστικό όνομα του Παγγαίου, πράγμα που προκύπτει κύρια από την τραγωδία του Ευρυπίδη «Βάκχες».

    ΘΑΜΥΡΙΣ

    Ο Θάμυρις, γιος του Φιλάμμωνα και της νύμφης Αγριόπης, (Απολλοδ. Βιβλ. Ι, 16), βασιλιάς των Θρακών της Ακτής, (έτσι λεγόταν στην αρχαιότητα η ανατολική ακτή της Χαλκιδικής, από τον Σταυρό μέχρι το άκρο του Αγίου Όρους), ήταν ωραιότατος νέος και άριστος κιθαριστής και τραγουδιστής, μαθητής της περίφημης σχολής του Λίνου στη Θράκη. Θέλησε, όμως, να συναγωνισθεί στη μουσική τις εννέα μούσες και συμφώνησε μαζί τους, αν μεν αναδειχθεί ανώτερός τους, να συνευρεθεί με όλες, αν όμως νικηθεί, να στερηθεί ότι θα θελήσουν εκείνες. Οι μούσες ήλθαν στην περιοχή του Στρυμόνα (και τότε ήταν που η Κλειώ συνευρέθηκε με τον ποτάμιο θεό και συνέλαβε τον Ρήσο) κι έλαβαν μέρος στον μουσικό διαγωνισμό, στον οποίο νίκησαν κι  αφαίρεσαν από τον δύστυχο Θάμυρι τα μάτια του, αλλά και τη μουσική ικανότητά του, («τις χορδές της λύρας του»), όπως επίσης όλα αυτά μας τα περιγράφει ο Απολλόδωρος, στη Μυθολογική Βιβλιοθήκη του, (1ο βιβλίο, στίχ. 21).

    ΘΟΔΩΡΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ ΛΥΜΠΕΡΑΚΗΣ

    ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ

     

     


    Δημοσιεύτηκε στις 0

    Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.