Χρονόμετρο

    ΜΕ ΤΟ ΜΑΡΜΑΡΟ ΘΑΣΟΥ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΑΝ ΜΙΑ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ: Πέντε γλυπτά στην Piazza della Signoria

    Δημοσιεύτηκε στις

    Από τον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης, μέχρι τη Μεδίνα και τη Μέκκα κοσμεί σημαντικά μνημεία ο θησαυρός της Θάσου

     

    Το «Χ» σας ταξιδεύει στην πανέμορφη Φλωρεντία

     

     

    Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης

     

    Διαχρονικά, το μοναδικό και σπάνιο μάρμαρο της Θάσου, είναι ο καλύτερος πρεσβευτής του νησιού, όχι μόνο σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη, αλλά και σε όλες τις εποχές. Το 2014 ένα από τα σημαντικά στοιχεία που μάθαμε, με την ανασκαφή στον Τύμβο Καστά, στην Αμφίπολη, ήταν η πληροφορία ότι ο εξαιρετικός μαρμάρινος περίβολος και το εκπληκτικό μνημείο που ήρθε στο φως, κατασκευάστηκαν εξ ολοκλήρου από το λευκό μάρμαρο της Θάσου. Επίσης φέτος, πληροφορηθήκαμε ότι  με το λευκό μάρμαρο Θάσου, πρώτης ποιότητας, «ντύθηκαν» οι ιεροί τόποι προσευχής του μουσουλμανικού κόσμου, στη Μέκκα και τη Μεδίνα. Οι πλάκες μαρμάρου Θάσου ειδικού μεγέθους έχουν διαστάσεις 1,20μ επί 0,40μ επί 0,05μ / 0,04μ, οι οποίες επιλέγονται αντίστοιχα του χώρου που απαιτείται για έναν πιστό για να γονατίσει στο έδαφος και να προσευχηθεί. Το μάρμαρο Θάσου είναι εξάλλου παγκοσμίως γνωστό ως το μάρμαρο με τη μεγαλύτερη αντανάκλαση του ηλιακού φωτός, καθώς και τη χαμηλότερη απορρόφηση θερμότητας, η οποία εξασφαλίζει στους πιστούς ιδανική θερμοκρασία εδάφους για να γονατίσουν. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το λευκό χρώμα θεωρείται ιερό στη μουσουλμανική θρησκεία.

     

    Ο ειδικευμένος ερευνητής και μέλος της Ιταλικής Αρχαιοαστρονομικής Εταιρείας, γνωστός μας από τις ακριβείς και αλάνθαστες αρχαιοαστρονομικές έρευνες του στον Τύμβο Καστά, – κείμενα για τις οποίες φιλοξενήσαμε στο παρελθόν στο «Χ» – και μάλιστα πολύ πριν αυτές “τεκμηριωθούν” και γίνουν “αποδεκτές” in situ, Αθανάσιος Φουρλής, ανακάλυψε ότι ρωμαϊκά γλυπτά, που βρέθηκαν στην Ρώμη και είναι κατασκευασμένα από μάρμαρο Θάσου, στολίζουν την πλατεία Piazza della Signoria στην Φλωρεντία.

     

    Πιο συγκεκριμένα, εξι ρωμαϊκά γλυπτά με γυναικείες φιγούρες, εκτίθενται στην Piazza della Signoria (Loggia dei Lanzi) και στολίζουν τον δημόσιο χώρο, όπου κάθε χρόνο περνάνε και φωτογραφίζονται εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες. Με αυτό τον τρόπο, η Θάσος δίνει το παρών, σε μια από τις πιο σημαντικές και προβεβλημένες, δημόσιες γλυπτοθήκες της Ιταλίας. Πρόκειται για μια ομάδα γλυπτών τα οποία ανακαλύφθηκαν στη Ρώμη τον 15ο αιώνα και προέρχονται μάλλον από το Forum του Τραϊανού. Πέντε από αυτά παριστάνουν γυναίκες υψηλόβαθμων μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας και είναι κατασκευασμένα από μάρμαρο Θάσου, (το κόστος του οποίου ανέρχεται στα 800–1.800 €/m³). Ωστόσο, ένα όμως απ’ την εξάδα, αυτό που απεικονίζει την σκλάβα Θουσνέλδα, είναι από τοπικό μάρμαρο Καρράρα (με κόστος 100–350 €/m³). Δεν ξέρουμε αν αξιολογήθηκε από τον χορηγό του καλλιτέχνη, ότι η ομορφιά των ρωμαίων γυναικών, άξιζε να αποτυπωθεί στο σπάνιο μάρμαρο της Θάσου, ενώ της γερμανίδας σκλάβας σε ένα τοπικό μάρμαρο, χαμηλότερου κόστους;

    Αξίζει να σημειώσουμε ότι όπως αναφέρει και ο κ. Φουρλής που μελέτησε, την σχετική εργασία ανάλυσης υλικών από τους Ιταλούς ειδικούς, το μάρμαρο Θάσου είναι δολομίτης, σχετικά ασυνήθιστος τύπος μαρμάρου και δεν αποτελείται από ασβεστίτη (ασβέστιο+μαγνήσιο [CaMg(CO3)2]), εν αντιθέσει το μαρμαρο Καρράρα που είναι ασβεστίτης (ανθρακικό ασβέστιο [CaCO3]).

    Ως κυριολεξία και ως μεταφορά προσθέτει  ο κ. Φουρλής ότι «το οξύ δεν αντιδρά με δολομίτη, αντιθέτως με τον ασβεστίτη προκαλεί έντονο αναβρασμό» θέλοντας να δείξει την πορεία και καμπή της ιστορίας, με κοινό στοιχείο το φτηνό μάρμαρο της γερμανίδας σκλάβας Θουσνέλδας.

    Ερωτηθείς μάλιστα ο κ. Φουρλής από το «Χ» γιατί επιλέχθηκε το μάρμαρο της Θάσου, ανάμεσα σε τόσα άλλα που παράγονταν σε διάφορα σημεία εκείνη την εποχή, απάντησε ότι «Σκεφτείτε κατά πόσο οι επιλογές γινόταν μόνο για την αξία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού του υλικού ή και για την “ιερότητα” της περιοχής, της γης που το παράγει;»

     

     

    Ιστορικά στοιχεία

     

    Για την σκλάβα Θουσνέλδα, αυτό που ξέρουμε είναι ότι  ήταν θυγατέρα του Σεγέστη ηγεμόνα της γερμανικής φυλής των Χερούσκων και σύζυγος του πρίγκιπα Αρμενίου. Συνελήφθη από τον Ιούλιο Καίσαρ Γερμανικό ενώ ήταν έγκυος. Το Μάιο του 17 μ.Χ. “Θουσνέλδα καὶ υἱὸς τριετὴς Θουμέλικος”, παρουσιάζονται ως τρόπαια θριάμβου σε παρέλαση στη Ρώμη (Στράβων Ζ 1.4).

     

    Ο Αρμένιος επικεφαλής της συμμαχίας των γερμανικών φυλών στη Μάχη του Τευτοβούργιου Δρυμού, το Σεπτέμβριο του 9 μ.Χ. καταστρέφει τρεις λεγεώνες, έξι κοόρτεις και τρεις πτέρυγες ιππικού, πάνω από 20.000 Ρωμαίοι χάνουν τη ζωή τους και ο έπαρχος Publio Quintilio Varo αυτοκτονεί. Η σαρωτική νίκη των Γερμανών στο δάσος Teutoburg επιδεινώνει τη στρατηγική στη Magna Germania και θα συντελέσει στην πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η νίκη του Αρμενίου θεωρείται ως η μεγαλύτερη ήττα της Ρώμης.

     

    [Ο Αρμένιος βαθιά θλιμμένος από την απώλεια της γυναίκας του δεν ξαναπαντρεύτηκε. Ο Θουμέλικος εκπαιδεύτηκε ως μονομάχος στη σχολή της Ραβέννα και εικάζεται πως σκοτώθηκε σε ηλικία 15 ετών (Tacitus, The Annals 1.58). Αναφορές για τη ζωή και θάνατο της Θουσνέλδα μετά το 17 μ.Χ. δέν υπάρχουν.]

     

    Για τις ρωμαίες κυρίες, δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα, δεν χρειάζεται όμως και κάτι περισσότερο, η επιλογή του χορηγού να συστήσει στον γλύπτη – και να καλύψει την σχετική δαπάνη-, να αποτυπώσει τις μορφές τους, σε μάρμαρο Θάσου, τις εξασφάλισε μια περίοπτη θέση στην αθανασία και έγιναν ένα πανέμορφο ντεκόρ, για να φωτογραφίζονται οι «λαίμαργοι» για την αρχαία ομορφιά, σύγχρονοι τουρίστες.

     

    Σε μια πρόσφατη συζήτηση που είχα, με τον δήμαρχο Θάσο Κώστα Χατζηεμμανουήλ, σχετικά με το μάρμαρο του νησιού, τον ρώτησα πόσες ποσότητες ακόμη διαθέτει το νησί, καθώς η εξόρυξη έχει ξεκινήσει, από την αρχαιότητα και συνεχίζεται σχεδόν αδιάκοπα μέχρι σήμερα. Η απάντηση που μου έδωσε είναι ότι «ολόκληρο το νησί είναι από μάρμαρο, όσο υπάρχει η Θάσος, το υλικό αυτό θα παράγεται» και σκέφτηκα ότι για πολλά χρόνια ακόμη, αυτό το πανέμορφο μάρμαρο θα προσφέρει διαχρονική αξίες και ομορφιά, σε εκείνες τις μορφές που είναι ικανές να εμπνεύσουν τους καλλιτέχνες, ανά τους αιώνες!

     

    Από το τελευταίο τέταρτο του 4 αιώνα π.Χ., με τις δυο σφίγγες και τις δυο ξεχωριστές κόρες στον Τύμβο Καστά, μέχρι τις ρωμαίες αρχόντισσες, τα κατοπινά χρόνια και από εκεί μέχρι και τα επιβλητικά μνημεία του δικού μας αιώνα, το λευκό μάρμαρο της Θάσου δίνει υπόσταση αιωνιότητας στην ομορφιά.

     

     

    Ανάλυση υλικού: CNR-ISC-Consiglio nazionale delle ricerche – Attanasio, Platania, Rocchi.


    Δημοσιεύτηκε στις

    Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.