Χρονόμετρο

    ΟΙ ΑΓΑΠΗΤΟΙ ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΗΜΙΘΕΟΙ ΤΩΝ ΘΡΑΚΩΝ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ: ΠΟΤΑΜΟΣ ΣΤΡΥΜΩΝ

    Δημοσιεύτηκε στις

    Ο Στρυμών, σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου, (στίχ. 337 – 3339), ήταν γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, (η οποία ήταν μια από τις Τιτανίδες, κόρη του Ουρανού και της Γαίας), όπου ο Ωκεανός αποτελούσε την αρσενική και η Τηθύς τη θηλυκή προσωποποίηση του υγρού στοιχείου. («…. Τηθύς δ’ Ωκεανώ Ποταμούς τέκε δινήεντας, Νείλον τα’ Αλφειόν τε και Ηριδανόν βαθυδίνην, Στρυμόνα, Μαίανδρόν τε…»).

    Κατά την μεταγενέστερη, ελληνική μυθογραφία, ο Στρυμών ήταν ο αρχαιότατος βασιλιάς των Θρακών του Παγγαίου κι είχε τρεις γιους, τον Βράγγα, τον Ρήσο και τον Όλυνθο, (Μυθογράφοι Έλληνες, Κόνωνος διηγήσεις, σελ. 126. Έκδ. Westermann Brunsvigue 1848).

    Μια άλλη παράδοση έλεγε ότι ο μυθικός βασιλιάς των Θρακών Παλαιστίνος, γιος του Ποσειδώνα και πατέρας του Αλιάκμονα, όταν έμαθε ότι ο γιος του σκοτώθηκε σε κάποια μάχη, έπεσε στον ποταμό Κόνοζο και πνίγηκε. Έκτοτε ο ποταμός μετονομάστηκε σε Παλαιστίνο κι όταν αργότερα ο Στρυμών, γιος του Άρη και της Ηλίκης, έμαθε για το θάνατο του δικού του γιου, του Ρήσου, (που τον είχε γεννήσει η μούσα Κλειώ), στον τρωικό πόλεμο, έπεσε κι ο ίδιος στον ποταμό, που από Παλαιστίνος μετονομάστηκε σε Στρυμόνα, όπως για όλα αυτά μας πληροφορεί ο (Ψευδο)πλούταρχος, (περί ποταμών ΧΙ): «Στρυμών ποταμός εστι της Θράκης, κατά πόλιν Ηδωνίδα. Προσηγορεύετο δε πρότερον Παλαιστίνος, από Παλαιστίνου του Ποσειδώνος. Ούτος γαρ προς τους αστυγείτονας έχων πόλεμον, και εις ασθένειαν εμπεσών, τον υιόν Αλιάκμονα στρατηγόν έπεμψεν. Ο δε προπετέστερον μαχόμενος ανηρέθη, περί δε των συμβεβηκότων ακούσας Παλαιστίνος και λαθών τους δορυφόρους, δια λύπης υπερβολήν εαυτόν έρριψεν εις ποταμόν Κόνοζον, ότι απ’ αυτού Παλαιστίνος ωνομάσθη. Στρυμών δε, Άρεως παις και Ηλίκης, ακούσας περί Ρήσου τελευτής και αθυμία συσχεθείς, εαυτόν έρριψεν εις ποταμόν Παλαιστίνον, ος απ’ αυτού Στρυμών μετωνομάσθη».

    Ο Στρυμών, ο οποίος ασκούσε μεγάλη επιρροή στην οικονομική ζωή ολόκληρης της περιοχής του, καλείται από τους αρχαίους συγγραφείς «αγνός», όπως ήδη είδαμε στο χορικό των «ΙΚΕΤΙΔΩΝ» του Αισχύλου, αλλά και στους «ΠΕΡΣΕΣ» του ίδιου μεγάλου ποιητή, στο σημείο όπου ο Πέρσης αγγελιοφόρος μεταφέρει στην περσική πρωτεύουσα τα νέα για την καταστροφή του στρατού και του στόλου των Περσών και την επιστροφή των υπολειμμάτων τους στη χώρα τους, δια μέσου της Μακεδονίας και της Θράκης: «γαίαν ηδέ Μακεδόνων χώραν αφικόμεσθ’ επ’ Αξιού πόρον, Βόλβης δ’ έλειον δόνακα, Πάγγαιόν τ’ όρος, Ήδωνίδ’ αίαν. Νυκτί δ’ εν ταύτη θεός χειμών άωρον ώρσε, πήγνυσιν δέ παν ρέεθρον αγνού Στρυμόνος. Θεούς δε τις πριν νομίζων ουδαμού, τότ’ ηύχαιτο λιταίσι, γαίαν ουρανόν τε προσκυνών..»  (που σημαίνει: Και στη γη των Μακεδόνων φθάσαμε και στου Άξιού το ρεύμα και στον ελώδη της Βόλβης νεροκαλαμώνα και στο βουνό το Παγγαίο, στην Ηδωνίδα γη. Και τη νύχτ’ αυτή σήκωσ’ ο θεός πρώιμο χειμώνα και παγώνει του Στρυμόνος το αγνό το ρεύμα. Και (τότε) ακόμη κι όποιος πριν στους θεούς δεν πίστευε κα­θόλου, τότε με προσευχές παρακαλούσε (να σωθεί), προσκυνώντας γη κι ουρανό).

    Οι Θράκες και αργότερα οι Έλληνες που ζούσαν γύρω του τιμούσαν τον ποτάμιο θεό με πολλές εκδηλώσεις λατρείας και σεβασμού. Ο Ηρόδοτος (βιβλίο VIII, 113), αναφέρει ότι θυσίαζαν προς τιμή του λευκούς ίππους («ες τον Στρυμόνα οι Μάγοι εκαλλιερέοντο, σφάζοντες ίππους λευκούς»). Σε πολλά παιδιά έδιναν το όνομά του: Στρυμόδωρος, Στρυμόνις, Στρυμόνιος. Από μια επιγραφή που βρέθηκε στην Αμφίπολη γνωρίζουμε ότι ο Στρυμών λατρευόταν μαζί με τον Απόλλωνα σαν επιχώριος (πολιούχος) θεός, του οποίου την λατρεία δέχθηκαν κι οι Αθηναίοι άποικοι. Πράγματι, από την επιγραφή αυτή, που αναφέρεται στη δήμευση της περιουσίας του Φίλωνος και του Στρατοκλέους και στην απόδοση του ενός δεκάτου αυτής στο ιερό του Απόλλωνος και του Στρυμόνος, («επιδέκατον ιερόν του Απόλλωνος και του Στρυμόνος»), βγαίνει το συμπέρασμα ότι στην Αμφίπολη υπήρχε τότε (ιερόν) επίσημης λατρείας του ποτάμιου θεού, βωμός ή ναός. Άλλωστε, υπήρχαν και αγάλματα του θεού Στρυμόνα, όπως ένα που απεικονίζεται σε ανάγλυφο του μουσείου Σερρών. Στα νομίσματα, επίσης, της Αμφιπόλεως εικονίζεται η κεφαλή του θεού Στρυμόνα, ως νέου με κέρατα και στεφάνι από καλαμιές. Πρόκειται για νομισματικό τύπο που εμφανίστηκε επί των Μακεδόνων βασιλέων Φιλίππου Ε’ και Περσέα (187 – 168 π.Χ.) και συνεχίστηκε και στη ρωμαϊκή περίοδο. Σε νομίσματα, επίσης, των αυτοκρατορικών (ρωμαϊκών) χρόνων, ο ποταμός παριστάνεται ως νέος, γυμνός, σκυμμένος σε βράχο, κρατώντας καλάμι στο χέρι του, με τη επιγραφή ΣΤΡΥΜΩΝ δίπλα, ενώ στην άλλη όψη απεικονίζεται η πολιούχος ΑΡΤΕΜΙΣ με την επιγραφή ΑΜΦΙΠΟ(ΛΕΙΤΩΝ).

    Για τον ποταμό υπήρχε και μια ακόμη ωραία παράδοση, πολύ χαρακτηριστική στην ελληνική μυθολογία, σύμφωνα με την οποία ο Ηρακλής, οργισθείς εναντίον του, διότι ο Στρυμόνας του έβαζε προσκόμματα κατά την εκτέλεση ενός άθλου του, γέμισε το ρείθρο (την κοίτη του) με πέτρες και το έκανε μη πλεύσιμο, ενώ προηγούμενα ήταν πλωτό (Απολλοδώρου, Μυθολογική Βιβλιοθήκη, ΙΙ, 12: «Στρυμόνα μεμψάμενος τον ποταμόν πάλαι το ρείθρον αυτού πλωτόν ον, εμπλήσας πέτραις, άπλωτον εποίησε»).

     

    Αύριο η συνέχεια με την ΒΕΝΔΙΣ – ΤΑΥΡΟΠΟΛΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ

    ΘΟΔΩΡΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ ΛΥΜΠΕΡΑΚΗΣ

    ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ


    Δημοσιεύτηκε στις 0

    Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.