Χρονόμετρο

    Ο Εγγλέζος «αδειάζει» την Περιστέρη για τον περίβολο στην Αμφίπολη! (ΦΩΤΟ)

    Δημοσιεύτηκε στις

    του Γιώργου Ροδάκογλου

    «Αναγκαία ήταν η επίχωση των 40 μέτρων του αναλημματικού περιβόλου προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αστάθεια που παρουσίασε» σημειώνει ο Δημήτρης Εγγλέζος πολιτικός μηχανικός του συγκροτήματος της ανασκαφής στον τύμβο Καστά.

     

    Παραθέτοντας μια σειρά από επιχειρήματα στη συνέντευξη που του ζητήθηκε, εξηγεί στο κοινό τους λόγους επανεπίχωσης του περιβόλου, ενώ ταυτόχρονα απαντάει στα όσα ισχυρίσθηκε η ανασκαφέα Κατερίνα Περιστέρη στην εφημερίδα Real news για δήθεν βεβιασμένες κινήσεις από την πλευρά του ΥΠ.ΠΟ .

     

    Ο κύριος Εγγλέζος ξεχωρίζει παράλληλα το ζητούμενο, ανεξάρτητα από την ωραιότητα του πράγματος και διευκρινίζει ότι η ανασκαφέας είχε πλήρη εικόνα από το 2014, για την πολυπλοκότητα της κατάστασης που παρουσιάζει το συγκρότησα αλλά και το κατά πόσο κινδυνεύουν το μνημείο και ο περίβολος από τις κακές καιρικές συνθήκες του χειμώνα.

     

    Ο πολιτικός μηχανικός της ανασκαφής προχωράει και στην αποκάλυψη ενός νέου ευρήματος εκφράζοντας την έκπληξη του όταν κατά την επίβλεψη των εργασιών από την ΤΕΡΝΑ το 2015, ο χειριστής ενός χωματουργικού μηχανήματος βρήκε ένα μεγάλο τμήμα φτερού μιας σφίγγας διαστάσεων 30-40 εκ.

    kasta-1 kasta-2

    Ξεκινώντας μια ιστορική αναδρομή ο κύριος Εγγλέζος περιγράφει τις πρώτες εικόνες που αντίκρισε στο τύμβο Καστά και δηλώνει πως αμέσως παρατήρησε ότι οι εργάτες που έφεραν στην επιφάνεια το τμήμα του αναλημματικού περιβόλου, στην περιοχή του ταφικού μνημείου, αν και εμπειρικοί, λειτούργησαν με σωστό τρόπο.

     

    «Κατά την εκκίνηση των εργασιών ανασκαφής του ταφικού μνημείου , ήδη από τις πρώτες φάσης της, διαφάνηκε ότι ανασκαφή δεν απkasta-8οτελούσε μία τετριμμένη διαδικασία αλλά συνδυαζόταν με τις απαιτήσεις ενός περίπλοκου τεχνικού έργου. Κατ΄ αυτό τον τρόπο συνειδητοποιήθηκε από το υπουργείο η ανάγκη συνδρομής των εργασιών από μηχανικό, με παράλληλη ειδική εμπειρία σε θέματα εδαφομηχανικής και μνημείων.

     

    Υπό το πρίσμα αυτής της ανάγκης κατά το τέλος Αυγούστου 2014 ανέλαβα ως υπεύθυνος μηχανικός την εκπόνηση των απαραίτητων υπολογισμών και την καθοδήγηση των εργασιών προσωρινής στερέωσης για την αποκάλυψη του ταφικού μνημείου στον τύμβο Καστά.

     

    Οι εργασίες της προσωρινής στερέωσης ολοκληρώθηκαν επιτυχώς παραμονές των Χριστουγέννων του 2014. Κατά την άφιξή μου στον αρχαιολογικό χώρο (τέλος Αυγούστου 2014) διαπίστωσα ότι ο αναλημματικός περίβολος είχε πλήρως αποκαλυφθεί σε όλο του το μήκος. Επίσης διαπίστωσα ότι η αποκάλυψη του περιβόλου εκατέρωθεν της εισόδου του ταφικού μνημείου και σε μήκη περί τα 100μ είχε γίνει με εμπειρικό μεν, ορθό δε από πλευράς αρχών εδαφομηχανικής τρόπο.

    kasta-3 kasta-4

    Συγκεκριμένα, πίσω από τον περίβολο είχε δημιουργηθεί αναβαθμός (πλάτωμα) πλάτους 5- 10μ. ο οποίος κατ’ αρχήν εξασφάλιζε α) την ευστάθεια του περιβόλου και β) την μείωση του κινδύνου αστοχίας του περιβόλου από την (εκτιμώμενη ως πολύ πιθανή) εκδήλωση ολίσθησης στα απότομα πρανή πίσω από τον αναβαθμό.

     

    Αξίζει να αναφερθεί ότι στην περιοχή του αναβαθμού ο περίβολος παρουσιάζει την καλύτερη κατάσταση διατήρησης και τη βέλτιστη γεωμετρία για την λειτουργία του ως αναλημματικός τοίχος. Αντιθέτως, στο υπόλοιπο τμήμα του περιβόλου, η αποκάλυψη έγινε με ακατάλληλο γεωτεχνικό τρόπο (λειτουργία του περιβόλου ως ανάλημμα αντιστήριξης υψηλών, σχεδόν κατακόρυφων πρανών (ύψη πρανών 15-20μ) από χαλαρά ασύνδετα ως επί το πλείστον εδαφικά υλικά, ως προϊόν ανθρωπογενούς απόθεσης).

     

    Σημειωτέον ότι ο περίβολος στο τμήμα αυτό (μήκους περί τα 250μ) παρουσιάζει την χειρότερη κατάσταση διατήρησης (απώλεια εξωτερικών μαρμάρων, απώλεια μάζας των πωρολίθων του αντιθήματος, ρηγματωμένοι πωρόλιθοι). Επίσης, επισημαίνεται ότι ο αρχαίος αναλημματικός περίβολος, με πλήρη τη γεωμετρία του, δεν είχε σχεδιασθεί για να αντιστηρίξει πρανή αυτής της γεωμετρίας και εδαφικής δομής.

     

    Τούτων δοθέντων, ως υπεύθυνος μηχανικός για τις εργασίες στερέωσης (χωρίς όμως αρμοδιότητα για τα θέματα του περιβόλου), έγκαιρα επεσήμανα και ενημέρωσα την ανασκαφέα για τα τυχόν προβλήματα που θα αντιμετώπιζε ο περίβολος (προφορικά κατ΄ αρχήν, και γραπτώς από το Νοέμβριο του 2014: σχετικό μαίηλ στην ανασκαφέα την 14/11/2014, όταν δεν είχαν ακόμη φανεί οι επιπτώσεις του δριμύ χειμώνα) και την ανάγκη λήψης προσωρινών μέτρων για την εξασφάλιση της ευστάθειας των ασταθών τμημάτων του περιβόλου κατά τους χειμερινούς μήνες».

     

    Γιατί χρειαζόταν προστασία σε τμήματα του περιβόλου

     

    «Δυστυχώς, ο δυσμενής χειμώνας του 2014-2015 επαλήθευσε τις εκτιμήσεις του γράφοντος για την ανεπάρκεια τμημάτων του περιβόλου να ανταπεξέλθουν γεωστατικά στις περιβαλλοντικές δράσεις και έθεσε ουσιαστικά την ανάγκη λήψης μέτρων προστασίας του περιβόλου.

     

    Κατά τον εν λόγω χειμώνα μεγάλο τμήμα του περιβόλου (μήκους άνω των 100μ) καταχώθηκε ήδη (και ενδεχομένως αποδιοργανώθηκε δομικά) με βίαιο και φυσικό τρόπο από τις συνεχείς ολισθήσεις των υψηλών πρανών λόγω των ισχυρών βροχοπτώσεων οι οποίες έλαβαν χώρα το εν λόγω χρονικό διάστημα. Επιπλέον, αστόχησε τμήμα του περιβόλου σε μήκος περί τα 20μ.

    Συγκεκριμένα, οι πρώτες ολισθήσεις πρανών και αστοχίες τμημάτων του περιβόλου συνέβησαν με την έναρξη της παρατεταμένης βροχόπτωσης κατά τις αρχές Δεκεμβρίου του 2014.

     

    Βάσει όσων αναφέρθηκαν στο ανωτέρω ιστορικό, η ανάγκη προσωρινής στερέωσης του ετοιμόρροπου τμήματος του περιβόλου προέκυπτε ως αποτέλεσμα:

     

    α) της κακής διατήρησης και γεωμετρίας του αναλήμματος,

     

    β) των ωθήσεων από υψηλά πρανή δομούμενα από χαλαρά υλικά (τα οποία προέκυψαν ως εκ της άστοχής γεωτεχνικής προσέγγισης της αποκάλυψης του περιβόλου στο ΒΔ τμήμα του) και

     

    γ) των καιρικών συνθηκών (ισχυρές βροχοπτώσεις) οι οποίες επικρατούν στην περιοχή της Αμφίπολης κατά τη χειμερινή περίοδο».

    kasta-6 kasta-7

    Για την αντιμετώπισης της κατάστασης ο Δημήτρης Εγγλέζος είχε να επιλέξει μεταξύ τεσσάρων εναλλακτικών τεχνικών λύσεων.

    Διάφραγμα πασσάλων πίσω από τον περίβολο.

    Αγκύρωση του περιβόλου στο έδαφος πίσω από τον περίβολο.

    Μεταλλική υποστήριξη μπροστά από τον περίβολο.

    Προσωρινή οργανωμένη επανεπίχωση των ασταθών τμημάτων του περιβόλου.

    Από τις ανωτέρω λύσεις οι δύο πρώτες, όπως επισημαίνει, απορρίφθηκαν εξαρχής για τους ακόλουθους λόγους:

     

    Διάταξη πασσάλων:

     

    «Θα δημιουργούσε α) διαταραχή στα μη διερευνημένα αρχαιολογικά εδαφικά στρώματα πίσω από τον περίβολο,

     

    β) δυνάμει θα έθετε σε κίνδυνο τον ίδιο το τμήμα του ετοιμόρροπου περιβόλου κατά την κατασκευαστική διαδικασία,

     

    γ) θα έθετε σε τυχόν κίνδυνο από τις αναμενόμενες ολισθήσεις των ασταθών πρανών ανάντη του περιβόλου, κατά τη φάση κατασκευής, τα συνεργεία υλοποίησης των εν λόγω μέτρων (ειδικά λόγω της ανάγκης η υλοποίηση των μέτρων να γίνει εντός του χειμώνα όπως και απαιτούνταν για λόγους άμεσης προστασίας του περιβόλου), και

     

    δ) λόγω της φύσης των χαλαρών εδαφών των πρανών πίσω από τα ασταθή τμήματα του περιβόλου, θα απαιτούνταν διάταξη αλληλοτεμνόμενων πασσάλων (κουρτίνα) δηλαδή έργο μεγάλου όγκου και κόστους.

     

    Σε κάθε περίπτωση για την υλοποίηση μέτρων αυτής της κλίμακας -πέραν του ότι απαιτείται αρκετός χρόνο υλοποίησης και πολύ μεγάλο κόστος- θα πρέπει να είναι σαφής και κατασταλαγμένη η τελική (προς αναστήλωση) μορφή και γεωμετρία του περιβόλου».

     

    Αγκύρια:

     

    «Η λύση της σταθεροποίησης του ασταθούς τμήματος του περιβόλου με αγκύρια, πέραν της αρχαιολογικής διαταραχής στο έδαφος πίσω από τον περίβολο

     

    α) δημιουργεί διάτρηση (μόνιμη καταστροφή δηλαδή) σε ήδη κερματισμένο και κακώς διατηρούμενο δομικό υλικό (πωρόλιθοι του αντιθήματος του περιβόλου),

     

    β) λόγω της μεγάλης χαλαρότητας και των πτωχών μηχανικών χαρακτηριστικών του εδαφικού υλικού πίσω από τον περίβολο, ενδεχομένως απαιτεί την κατασκευή πρόσθετων στοιχείων πάκτωσης της αγκύρωσης από σκυρόδεμα (λχ δοκοί αγκύρωσης),

     

    γ) δεν προστατεύει από τη δυσμενή φυσικοχημική δράση του περιβάλλοντος επί των πωρολίθων. Επιπλέον, η εφαρμογή αγκυρίων, πέραν του κόστους, απαιτεί εξειδικευμένα συνεργεία για την υλοποίησή της».

     

    Αναφορικά με τις άλλες δύο τεχνικές λύσεις ισχύουν τα ακόλουθα:

     

    Εξωτερική σταθεροποίηση με μεταλλικά στοιχεία:

     

    «Λύσεις οι οποίες στηρίζουν εξωτερικά τον περίβολο (λχ με μεταλλικά στοιχεία)

     

    α) δεν αποτρέπουν την ανεξέλεγκτη κατάχωσή του λόγω της αναμενόμενης ολίσθησης μεγάλου όγκου χώματος από τα ανάντη ασταθή πρανή (μάλιστα σε περίπτωση εκδήλωσης ολίσθησης αυτού του τύπου ενδέχεται να καταλυθεί και μέρος της δομής της στερεωτικής μεταλλικής διάταξης και να ακυρωθεί η λειτουργία της ως τέτοιας),

     

    β) θέτουν σε κίνδυνο τα συνεργεία υλοποίησης από τυχόν ολισθήσεις χωμάτων από τα ανάντη πρανή,

     

    γ) δεν έχουν ιδιαίτερη επίδραση στην βελτίωση της ευστάθειας των ανάντη πρανών,

     

    δ) δεν προστατεύουν από τη δυσμενή φυσικοχημική δράση του περιβάλλοντος επί των πωρολίθων και

     

    ε) απαιτούν σχετικά αυξημένο κόστος και εξειδικευμένα συνεργεία για την ορθή και έντεχνη υλοποίηση τους (εν συγκρίσει προς την κατάχωση)».

     

    Προσωρινή κατάχωση:

     

    «Η προσωρινή κατάχωση εξασφαλίζει:

     

    Σταθεροποίηση του περιβόλου με οργανωμένο και τεκμηριωμένο υπολογιστικά τρόπο

     

    Συμβάλει στη σταθεροποίηση των ανάντη πρανών

     

    Είναι σύμφωνη με τις αρχές προστασίας και αναστήλωσης μνημείων (μηδενική παρέμβαση στο μνημείο και στο αδιατάρακτο περιβάλλον έδαφος), διαφυλάσσοντας παράλληλα την προστασία των αρχαιολογικών στρωμάτων πίσω από τον περίβολο.

    Συμβάλλει ουσιαστικά στην προστασία του περιβόλου από τη διαλυτική φυσικοχημική δράση του περιβάλλοντος επί των πωρολίθων.

     

    Βρίσκεται μορφολογικά σε συμφωνία με τη φυσική βίαια κατάχωση μεγάλου τμήματος του περιβόλου από τις ολισθήσεις των υψηλών πρανών –τα οποία δημιουργήθηκαν άστοχα στο ΒΔ τμήμα του περιβόλου (και κατά παραβίαση στοιχειωδών κανόνων γεωτεχνικής μηχανικής) κατά την αποκάλυψη του περιβόλου,

     

    Σε αντιδιαστολή μάλιστα με την ορθολογική αποκάλυψη του ΝΑ τμήματος η οποία περιλαμβάνει ανακουφιστικό αναβαθμό ανάντη του περιβόλου.

     

    Υλοποιείται γρήγορα, με χαμηλό κόστος (δεδομένου ότι ως υλικό κατάχωσης χρησιμοποιήθηκαν χώματα από την ανασκαφή στην εγγύς περιοχή εξωτερικά του ταφικού μνημείου και στο εσωτερικό του μνημείου), χωρίς απαίτηση εξειδικευμένων συνεργείων και εξοπλισμού.

     

    Η ταχύτητα ήταν ζητούμενη σε κάθε περίπτωση ώστε να προληφθούν τυχόν δυσμενείς επιπτώσεις από το χειμώνα του 2015 προς 2016 (αντίστοιχες προς το παρελθόν έτος).

     

    Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η προσωρινή κατάχωση πλεονεκτεί έναντι όλων των άλλων επιλογών στερέωσης και καλώς επελέγη εν προκειμένω».

     

    Αναφερόμενος στις δράσεις που έγιναν για το θέμα της προστασίας του περιβόλου σημειώνει:

     

    «Για την αντιμετώπιση της ασφάλειας του περιβόλου, συντάχθηκε σχετική μελέτη (ανάθεση ΔΙΠΚΑ, Αύγουστος 2015) η οποία εγκρίθηκε ομόφωνα στο ΚΑΣ τον Σεπτέμβριο του 2015.

     

    Με δεδομένο τον περιορισμένο διαθέσιμο χρόνο για την εφαρμογή του συνόλου των προβλέψεων της μελέτης (λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών οι οποίες επικρατούν στην περιοχή της Αμφίπολης κατά τη διάρκεια του χειμώνα) προκρίθηκε η μερική υλοποίηση της μελέτης. Η υλοποίηση αυτή έγινε κατά το Δεκέμβριο του 2015 (χορηγία ΤΕΡΝΑ). Οι υλοποιηθείσες εργασίες περιελάμβαναν:

     

    Σημαντική ταπείνωση του ύψους των περιμετρικών πρανών.

     

    Μείωση της κλίσης των πρανών σε ορισμένες περιοχές.

     

    Οργανωμένη κατάχωση των ορατών περιοχών του περιβόλου (μήκους περί τα 40μ) στις οποίες ή είχε εκδηλωθεί κατάρρευση ή ο περίβολος βρισκόταν σε κατάσταση ετοιμορροπίας.

     

    Η κατάχωση προέβλεπε την παρεμβολή μεταξύ των υλικών επανεπίχωσης και της εξωτερικής όψης του περιβόλου, κοκκώδους υλικού κατάλληλης σύστασης ώστε να επιτυγχάνονται κατάλληλες φυσικοχημικές συνθήκες για την προστασία των πωρολίθων.

     

    Για την επίχωση χρησιμοποιήθηκε εδαφικό υλικό από το χώμα που απομακρύνθηκε από την εγγύς περιοχή εξωτερικά του ταφικού ,μνημείου και από το χώμα της εσωτερικής επίχωσης.

     

    Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί για το ιστορικό του πράγματος η έκπληξη όσων εργαζόμασταν για την επίβλεψη των σχετικών εργασιών, όταν μεγάλο τμήμα του φτερού της μίας εκ των σφιγγών της εισόδου (τυπική διάσταση 30-40εκ) βρέθηκε κατά την λήψη εδαφικού υλικού από το χειριστή του χωματουργικού μηχανήματος της ΤΕΡΝΑ!

     

    Δημιουργία προσωρινής οδού πρόσβασης στην κορυφή του τύμβου.

     

    Προστασία με επίχωση των ασταθών πρανών στην περιοχή ετοιμόρροπων τμημάτων του αρχαίου θεμελίου στην κορυφή του τύμβου.

     kasta-10 kasta-9

    Διάνοιξη προσωρινών επιφανειακών τάφρων απορροής των υδάτων.

     

    Καθαρισμό του υφιστάμενου αγωγού ομβρίων (έργο Δήμου Αμφίπολης) εξωτερικά του ταφικού μνημείου, από τα φερτά που είχαν συσσωρευθεί κατά το χειμώνα 2014-2015.

     

    Αποτέλεσμα της μερικής αυτής υλοποίησης των προβλέψεων της μελέτης είναι η (πραγματική και υπολογιστική) αύξηση της ευστάθειας των πρανών του τύμβου και του περιβόλου και η λειτουργικότερη διαχείριση των ομβρίων. Με τη συνδρομή των μέτρων αυτών ο περίβολος ανταπεξήλθε χωρίς προβλήματα το χειμώνα 2015-2016 (αν και πρέπει να αναφερθεί ότι ο εν λόγω χειμώνας ήταν ηπιότερος σε σχέση με τον προηγηθέντα).

     

    Η μελέτη η οποία εγκρίθηκε από το ΚΑΣ (Σεπ. 2015) προβλέπει κατάλληλες χωματουργικές διαμορφώσεις και υδραυλικές διατάξεις, οι οποίες εξασφαλίζουν τον επιθυμητό βαθμό ευστάθειας του αναλημματικού περιβόλου υπό συνήθεις αλλά και ακραίες συνθήκες (ισχυρός υετός, σεισμός), ενώ επιτρέπουν και την ανάταξη τμημάτων του περιβόλου που έχουν αστοχήσει ή βρίσκονται σε ετοιμορροπία (αφορά μήκος τουλάχιστον 25-30μ για το ορατό τμήμα του περιβόλου και άγνωστο μήκος για το τμήμα το οποίο καταχώθηκε ανεξέλεγκτα από τις ολισθήσεις των ανάντη πρανών τον χειμώνα 2014-2015).

     

    Η ολοκλήρωση των εργασιών οι οποίες προβλέπονται στη σχετική μελέτη αναμένεται να κλείσει τελεσίδικα τη συζήτηση για την ασφάλεια του περιβόλου και να τη μετατοπίσει σε άλλο άξονα (λχ την αναστήλωσή του).

     

    Εν κατακλείδι, όσον αφορά στην προσωρινή κατάχωση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι εξασφαλίζει επαρκώς το ασταθές τμήμα του περιβόλου, το οποίο προς το παρόν είναι το ζητούμενο, ανεξάρτητα αν θα θέλαμε για την ωραιότητα του πράγματος να μην έχει γίνει. Στο βαθμό μάλιστα που με αφορά, θα μπορούσα εύλογα να ισχυριστώ (όπως πιστεύω ότι αποδείχθηκε από τα στοιχεία που παρατέθηκαν) ότι ισχύει το εξής:

     

    Γρήγορα ναι! Πρόχειρα Όχι!

     

    Και, σε καμία περίπτωση, βεβιασμένα!!


    Δημοσιεύτηκε στις 0

    Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.