Χρονόμετρο

    ΦΙΛΙΠΠΟΙ: Η αρχαία πόλη, κάτω από την ρωμαϊκή αποικία

    Δημοσιεύτηκε στις

    Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης

    Η ακρόπολη των Φιλίππων στέκει αγέρωχη, ψηλά στον κωνικό λόφο, απέναντι στο χρόνο και τους αιώνες που περνούν, αγναντεύοντας από εκεί ψηλά την πεδιάδα και στο βάθος το Παγγαίο όρος. Από εδώ ξεκίνησε και ο Μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος Β’, να χτίζει τη νέα πόλη, που ονομάστηκε Φίλιπποι και την προίκισε με οχυρωματικά έργα, με ένα εντυπωσιακού κάλους θέατρο, με αποστραγγιστικά έργα που περιόρισαν τα έλη, προσφέροντας νέα γη προς καλλιέργεια, αλλά αλλάζοντας και το κλίμα, οπότε έτσι της έδωσες τη δυνατότητα να γίνει μια μεγάλη και σημαντική πόλη που έμελλε να γράψει χρυσές σελίδες δόξας στην ιστορία. Το όνειρό του έγινε πραγματικότητα, γιατί η πόλη αυτή πρωταγωνίστησε σε όλα τα σημαντικά γεγονότα που καθόρισαν το μέλλον του κόσμου, με τους μύθους του Παγγαίου και το χρυσάφι από τη γη του, έδωσε την πρώτη ύλη για να οικοδομηθούν τα πιο μεγάλα ανθρώπινα επιτεύγματα. Οι μύθοι του Παγγαίου πλάστηκαν για να διδάξουν  την πίστη στην αναγέννηση και στην μετά θάνατο ζωή και ο χρυσός έδωσε τη δύναμη για να ξεκινήσει να υλοποιείται το μεγάλο όνειρο, ενδεχομένως ουτοπικό, αυτό της ενοποίησης του γνωστού κόσμου, ώστε να σταματήσουν οι πολεμικές συρράξεις.

     

    Η ιστορία όμως επιφύλασσε για την πόλη και άλλες σημαντικές στιγμές,  αφού έγινε το σημείο αναφοράς για δυο γεγονότα που καθόρισαν την ίδια την δομή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δηλαδή, το πολίτευμα και τη θρησκεία.  Το 42 π.Χ. με την ήττα των δημοκρατικών περνάμε στην αυτοκρατορική εποχή, γεγονός που θα επηρεάσει την εξέλιξη μέχρι και τη σύγχρονη εποχή και το 59 μ.Χ. με την έλευση του Αποστόλου Παύλου θα γίνει η αφετηρία για το πέρασμα από τον αρχαίο στον χριστιανικό κόσμο.

     

    Σε όλη αυτή την ιστορία κάτι που μένει ως ένα μετέωρο ερώτημα είναι η ίδια η ονομασία των Φιλίππων. Εξηγήσεις έχουν δοθεί αλλά καμία δεν φτάνει στην πληρότητα μιας τεκμηριωμένης ιστορικά άποψης. Είναι ένα θέμα ανοιχτό, για το οποίο έχουν διατυπωθεί διάφορες  θεωρίες τις οποίες θα παρουσιάσουμε μόλις ολοκληρωθεί η έρευνα.

     

    Από την εποχή που τέθηκε ο πρώτος θεμέλιος λίθος της νέας πόλης των Φιλίππων, μέχρι το τέλος της, η ιστορία διατρέχει συνολικά 18 αιώνες, καθώς η ζωή της πόλης σβήνει λίγους αιώνες πριν το τέλος της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Από την πόλη του Φιλίππου, δεν βλέπει πολλά απομεινάρια, ο σημερινός επισκέπτης, πέρα ίσως του αρχαίου θεάτρου που σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση, αλλά με προσεκτική παρατήρηση διακρίνονται κάποια επιπλέον ενδιαφέροντα σημεία, απομεινάρια της παλιάς εποχής.

     

    Ορισμένα από τα κατάλοιπα της αρχαίας εποχής:

     

    • Από την βραχύβια περίοδο της θασιακής αποικίας, ίσως το μοναδικό μέχρι σήμερα στοιχείο που έχει εντοπιστεί, είναι ένα ορθογώνιο λάξευμα που εμφανίζεται στην νότια πλευρά της πύλης της Νεαπόλεως. Ίσως να προορίζοντας για την ένθεση κάποιου ανάγλυφου θεότητας, προστάτη της πόλης, όπως αντίστοιχα έχουν βρεθεί στις πύλες της αρχαίας πόλης της Θάσου.
    • Κατασκευή του Φιλίππου είναι βέβαια το θέατρο, παρά τις μεγάλες επεμβάσεις που δέχθηκε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, αλλά ακόμη και σήμερα έχουν διατηρηθεί τμήματα της αρχαίας κατασκευής, όπως οι μνημειακοί αναλημματικοί τοίχοι του κοίλου και των παρόδων. Επίσης η μαρμάρινη ράμπα που οδηγούσε στο προσκήνιο.
    • Δυτικά του θεάτρου, κοντά στην Βασιλική Α’ βρίσκεται το επονομαζόμενο «ΗΡΩΟ» το οποίο χρονολογείται από τα υστεροκλασσικά χρόνια. Πρόκειται για ναόσχημο κτήριο, το οποίο αφού δέχθηκε σημαντικές μετασκευές στα ρωμαϊκά χρόνια και στην συνέχεια μετατράπηκε σε δεξαμενή νερού και εντάχθηκε στα προκτίσματα της Βασιλικής Α’.

    Το παραπάνω κτήριο πρέπει να ήταν ιδιαίτερα σημαντικό κατά τους υστεροκλασσικούς και ελληνιστικούς χρόνους (τέλος του 4ου αιώνα π.Χ.), καθώς στην ανασκαφή του βρέθηκαν γωνιόλιθοι με σημαντικές επιγραφές για την πόλη. Είναι πιθανό στους τοίχους του ναού να υπήρχαν επιγραφές, με κείμενα που ρύθμιζαν σοβαρά ζητήματα της πόλης. Για παράδειγμα από τα μέχρι τώρα ευρήματα έχει βρεθεί τμήμα μιας επιγραφής επιστολής – διάγραμμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου καθώς και κείμενα σχετιζόμενα με πωλήσεις της ιεροκηρυκείας.  Είναι ισχυρό το ενδεχόμενο, το συγκεκριμένο κτήριο να συνδέεται με την λατρεία του Φιλίππου Β’, όπως μαρτυρεί σχετική επιγραφή, επάνω σε μαρμάρινο γωνιόλιθο που βρέθηκε πολύ κοντά στον εν λόγω μνημείο. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να υπήρχε ένα ιερό λατρείας του Φιλίππου στην πόλη. Μάλιστα αξίζει να έχουμε υπόψη μας ότι ανάλογη επιγραφή, χωρίς να έχει εντοπιστεί το ιερό, βρέθηκε σε άλλη πόλη, λίγα χιλιόμετρα ανατολικότερα, στην Πίστυρο του Νέστου (σχετικά εδώ), επίσης πόλισμα που ξεκίνησε ως εμπορίο των Θασίων.

    • Το δεύτερο σημαντικό μνημείο που ανάγεται στον 3ο αιώνα και κατ’ άλλους στον 2ο αιώνα π.Χ. είναι το ταφικό μνημείο του μύστη των Καβειρίων Μυστηρίων, Ευηφένη Εξηκέστου, ανατολικά του ρωμαϊκού φόρουμ που στην συνέχεια στα πρωτοχριστιανικά χρόνια έγινε το κέντρο της Χριστιανικής λατρείας. Εικάζεται ότι το συγκεκριμένο ταφικό συγκρότημα (υπόγειος καμαροσκεπής τάφος και υπέργειο ναόσχημο ηρώο) , ενδέχεται να ήταν μέρος της αρχαίας αγοράς και να την στόλιζε ως κτήριο μνημειακού χαρακτήρα, οπότε είναι πιθανόν στο μέλλον να εντοπιστούν στην εν λόγω περιοχή του Οκταγώνου και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη που την κοσμούσαν.
    • Μια σημαντική ανακάλυψη, αν και δεν έχει ολοκληρωθεί η ανασκαφή είναι ο εντοπισμός, νότια της ρωμαϊκής αγοράς και στην αρχική του θέση, ενός μαρμάρινου βάθρου του 4ου αιώνα π.Χ. με αναθηματική επιγραφή στον Απόλλωνα Κωμαίο και στην Άρτεμη. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι το συγκεκριμένο ανάγλυφο βρίσκονταν επίσης εντός της αρχαίας αγοράς η οποία εντοπίζεται κάτω από το ερειπιώνα που αντικρίζει ο σημερινός επισκέπτης του χώρου.
    • Τέλος σημαντικά ευρήματα εκείνης της εποχής έχουν βρεθεί μέσα σε τάφους και πολλά από αυτά εκτίθενται στου αρχαιολογικό Μουσείο των Φιλίππων.

     

     

    Η ιστορία και η μορφή της αρχαίας πόλης τελειώνει το 42 π.Χ. με την σημαντική για την εξέλιξη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, μάχη των Φιλίππων, καθώς αμέσως μετά θα επανιδρυθεί και εξελιχθεί σε μια σημαντική ρωμαϊκή αποικία. Στην μάχη αυτή δεν κρίθηκε μόνο το πολίτευμα της Ρώμης, αλλά το αποτέλεσμα ήταν αυτό που έφερε ένα βήμα πιο κοντά στο τέλος του και το τελευταίο Ελληνιστικό βασίλειο, αυτό της Αιγύπτου. Ως γνωστόν το δραματικό τέλος του ελληνιστικού βασιλείου,  θα κριθεί στην ναυμαχία του Άκτιου, όπου αντίπαλοι και πρωταγωνιστές ήταν οι δύο νικητές της μάχης των Φιλίππων, ο Οκταβιανός και ο Αντώνιος.

     


    Δημοσιεύτηκε στις 0

    Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.