Ανασκαφή Αμφίπολης: Αναζητώντας τον «κρυφό τάφο»!

Πόσο κοντά είμαστε στην ταυτότητα του νεκρού με τα μέχρι τώρα στοιχεία;

Σε δεύτερο πλάνο έχουν περάσει αυτές τις ημέρες οι αρχαιολόγοι, κερδίζοντας έτσι πίστωση χρόνου για να μελετήσουν τα μέχρι τώρα ευρήματα της ανασκαφής στον μεγάλο Τύμβο της Αμφίπολης, καθώς τα μάτια όλων είναι στραμμένα στις έρευνες, αφενός των ανθρωπολόγων που επιχειρούν να δώσουν απάντηση στο ποιος είναι ο νεκρός και αφετέρου των γεωφυσικών που αναζητούν να ανακαλύψουν προς τα πού πρέπει να στραφεί η αρχαιολογική σκαπάνη για να έχουμε συνέχιση των αποκαλύψεων.

Σε ποιο σημείο όμως βρισκόμαστε σήμερα; Οι εξετάσεις των οστών είναι μια μακροχρόνια διαδικασία που θα αργήσει να δώσει αποτελέσματα, το μόνο που ίσως ήδη να γνωρίζουν είναι το φύλο του νεκρού. Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να είναι γυναίκα; Αν είναι σωστή η εκτίμηση που εκφράστηκε και δημόσια ότι πρόκειται για αφηρωϊσμένο νεκρό, θα διορθώναμε την ερώτηση: πόσες πιθανότητες έχει να μην είναι άντρας; Εξάλλου, η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη, προς έκπληξη της γεν. γραμ. του ΥΠΠΟΑ και αρχαιολόγου Λίνας Μενδώνης και της εκπροσώπου Τύπου Άννας Παναγιωταρέας, ήδη αποφάνθηκε ότι είναι ανδρική ταφή μεγάλου στρατηγού… Εκτός βέβαια και αν και αυτό είναι ένα ακόμη χαριτολόγημα της, στα οποία θα πρέπει να αρχίσουμε να συνηθίζουμε…

Το μονόγραμμα και τα κεραμικά

Το περασμένο Σαββατοκύριακο πλημμύρισε κυριολεκτικά το διαδίκτυο από «αποκαλύψεις»… όχι, μορφές ανθρώπων και θεών που εμφανίζονται επάνω στα μάρμαρα, όχι, το μονόγραμμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου… μέσα σε δύο μέρες οι τοίχοι στον τάφο έγιναν οθόνες προβολής οραμάτων!!! Δεν θέλουμε να το σχολιάσουμε περαιτέρω καθώς αν όντως υπήρχαν θα έπρεπε να έχει εκδώσει ανακοίνωση η ανασκαφική ομάδα. Αν δεν εκδώσει πάλι δεν θα μας κάνει εντύπωση. Εκείνο όμως που μας κάνει εντύπωση είναι η σιωπή που υπάρχει για τα σπασμένα αγγεία που φυσιολογικά θα έπρεπε να υπάρχουν μέσα στον κιβωτιόσχημο τάφο στο βάθος του τρίτου θαλάμου και για τα οποία κανείς δεν μίλησε. Μήπως δεν υπήρχαν; Ακόμη και στον πιο ταπεινό τάφο να κοιτάξει κανείς θα δει τουλάχιστον ένα – δύο κεραμικά.

Επειδή τα κεραμικά ήταν αντικείμενα ευτελούς αξίας, οι τυμβωρύχοι τα περιφρονούσαν, όπως έκαναν και με τα οστά του νεκρού. Ωστόσο ακόμη και για ένα ερασιτέχνη αρχαιολόγο αυτά τα σπασμένα αγγεία είναι πολύτιμες πηγές πληροφοριών. Η πρώτη και σημαντική πληροφορία που μας δίνουν τα αγγεία είναι αυτή της χρονολόγησης του τάφου. Στην περίπτωση του τάφου της Αμφίπολης τι αγγεία και τι κτερίσματα συνόδευαν τον νεκρό; Είναι αγγεία του τελευταίου τετάρτου του 4^ου αιώνα ή είναι παλαιότερα; Εκτός βέβαια και αν δεν βρέθηκε ούτε ένα κομματάκι κεραμίδι, πράγματα παράδοξο αλλά χρήσιμο ως στοιχείο. Ακόμη όμως και αν δεν βρέθηκε ένα πετραδάκι, οι ανεπίσημες πληροφορίες θέλουν να έχουν βρεθεί πέντε χάλκινα νομίσματα, τα οποία δεν ανακοινώθηκαν. Να σημειώσουμε ότι τα χάλκινα νομίσματα δεν ενδιέφεραν του τυμβωρύχους, για τον αρχαιολόγο όμως είναι και αυτά πολύτιμη πηγή πληροφοριών, για την χρονολόγηση της ταφής.

Κρυφός τάφος

Στο δια ταύτα τώρα, έχουμε ένα νεκρό, μάλλον άνδρα, ήρωα που λατρεύτηκε στην περιοχή της Αμφίπολης, ωστόσο όπως γράφαμε πριν λίγες ημέρες στο ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΟ, ανάλογη ταφή υπάρχει και στους Φιλίππους, άρα δεν είναι κάτι σπάνιο και περίεργο. Επίσης, ο τρόπος ταφής και η διακόσμηση του χώρου της ταφής, επειδή δεν συνάδει με τον υπόλοιπο μνημείο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ο τάφος να είναι προγενέστερης εποχής, να υπήρχε ως τόπος λατρείας και επάνω εκεί να χτίστηκε το μνημείο που βλέπουμε. ¨Έτσι μπορεί να δοθεί και μια εξήγηση στον «ταπεινό» χαρακτήρα του τάφου από πωρόλιθο, μπροστά στην πλούσια μαρμάρινη διακόσμηση του υπόλοιπου μνημείου.

Δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο και στην Αμφίπολη, όπως και στους Φιλίππους, να έχουμε ένα ιερέα των Καβείρων Μυστηρίων που τον σεβάστηκαν και επάνω στον τάφο του χτίστηκε ένα νεώτερο και μεγαλοπρεπέστερο ταφικό μνημείο.   Για ποιόν όμως «ξοδεύτηκε» τόσο μάρμαρο;

Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αναζητήσουμε την κύρια ταφή, η οποία δεν μπορεί να είναι αυτή που αποκαλύφθηκε και ήδη γνωστοί και έγκριτοι αρχαιολόγοι την υπαινίσσονται σε δηλώσεις τους ότι πρέπει να αναζητηθεί κάπου εκεί κοντά…

Εδώ την απάντηση θα την δώσει η γεωφυσική έρευνα, αν δηλαδή σε βάθος 5 – 8 μέτρα από το γνωστό ήδη τάφο υπάρχει ένα δεύτερο οικοδόμημα, στο οποίο θα φυλάσσεται ο σημαντικός νεκρός! Αν αποδειχθεί ότι υπάρχει, το επόμενο βήμα θα είναι να στραφεί προς τα εκεί η ανασκαφή, αν όχι τότε θα πρέπει να αναζητηθεί σε άλλο σημείο του Τύμβου ο «κρυφός τάφος» που θα δώσει τις απαντήσεις και ευχόμαστε να είναι ασύλητος για να είναι και εύκολες οι απαντήσεις.

Ενδεχομένως μερικούς να τους απογοητεύσει μια τέτοια εξέλιξη, σχετικά με την ταυτότητα του νεκρού, είναι μάλιστα η δεύτερη απογοήτευση μετά την παλαιότερη ανακοίνωση ότι στο τρίτο θάλαμο δεν βρέθηκε τάφος… Εδώ θέλει υπομονή, ο λόφος δείχνει να έχει πολλά να μας δώσει και αυτό δεν θα συμβεί μέσα σε λίγες ημέρες!

Θεόδωρος Αν. Σπανέλης