Χρονόμετρο

    ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ*: Είναι ο τάφος του Ηφαιστίωνα

    Δημοσιεύτηκε στις

    Θέλει να πει ο Ιουστίνος ότι ο Αλέξανδρος κατασκεύασε για τον Ηφαιστίωνα «βασιλικό τάφο», χωρίς να είναι βασιλεύς.

     

     

    Εδώ και περίπου έναν χρόνο υποστηρίζω με σθένος την άποψη ότι ο τάφος – ηρώον στην Αμφίπολη πρέπει να οικοδομήθηκε για τον αρχηγό της εταιρικής ίππου του Αλεξάνδρου, τον χιλίαρχο Ηφαιστίωνα. Ο Ηφαιστίωνας πέθανε τον Νοέμβριο του 324 π.Χ. στα Εκβάτανα της Μηδίας, και από τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, τον Αρριανό και τον Πλούταρχο πληροφορούμαστε για τα της κηδείας του, τα οποία κατέληξαν στην καύση του σώματος του νεκρού σε ένα συγκεκριμένο οικοδόμημα το οποίο ονομαζόταν «Πυρά». Επομένως, καμία αναφορά σε τύμβο ή σε τύμβο στη Βαβυλώνα.

     

    Παρά μόνον η πληροφορία του Ιουστίνου (3ος αι. μ.Χ.) στην Επιτομή των Historiae Philippicae του Pompeius Trogus: Quem contra decus regium Alexander diu luxit tumulumque ei fecit eumque post mortem coli ut deum esset: «Τον οποίο [Ηφαιστίωνα], ενάντια στο βασιλικό ήθος – δόξα, ο Αλέξανδρος πένθησε επί μακρόν, κατασκευάζοντάς του τύμβο, και [τον οποίο] διέταξε μετά τον θάνατο να λατρεύεται ως θεός». Δηλαδή, ότι ο Αλέξανδρος τον κατασκεύασε τελικά τον τύμβο, τον οποίο συνέδεσε χαρακτηριστικά με την αποθέωση του Ηφαιστίωνος, έστω κι αν πρόκειται απλώς για τον αφηρωισμό του.

     

    Καίρια θεωρείται, στο σημείο αυτό, η επισήμανση πως ό,τι έπραξε ήταν ενάντια στο «βασιλικό ήθος» – η απόδοση τιμών σε βασιλικό τύμβο. Θέλει να πει ο Ιουστίνος ότι ο Αλέξανδρος κατασκεύασε για τον Ηφαιστίωνα «βασιλικό τάφο», χωρίς να είναι βασιλεύς. Ουδείς, πέραν τούτου, βεβαιώνει ότι ο τάφος του Ηφαιστίωνος ανεγέρθηκε στη Βαβυλώνα. Tον αναζητούσαμε – εσφαλμένα– στα Εκβάτανα, όπου σώζεται ένας Λέων. Αντιθέτως, έχουμε την πληροφορία από τον Αρριανό ότι οικοδομήθηκαν δύο ηρώα προς τιμήν του Ηφαιστίωνος στην Αλεξάνδρεια, ένα στο νησί της Φάρου και ένα στην πόλη, μάλλον εκατέρωθεν των απολήξεων της γέφυρας του Επτασταδίου. Αρά, επιβεβαιώνεται ο Αρριανός όταν καταθέτει ότι το μαντείο του Αμμωνος Διός, στην ερώτηση αν έπρεπε να λατρεύεται o Ηφαιστίων ως ήρωας ή θεός, αποφάνθηκε «να λατρεύεται ως ήρωας».

     

    Η σημαντικότερη ένδειξη ότι «ηρώον» του Ηφαιστίωνος υπήρχε στην ίδια τη Μακεδονία είναι το αναθηματικό ανάγλυφο του Μουσείου της Θεσσαλονίκης, από την Πέλλα, στο οποίο γυναικεία μορφή σπένδει στη φιάλη του νεκρού Ηφαιστίωνος, που έχει αφιππεύσει. Φέρει επιγραφή: Διογένης Ηφαιστίωνι ήρωι. Επομένως, τεκμηριώνεται o αφηρωισμός του Ηφαιστίωνος στη Μακεδονία.

     

    Την αποστολή των λειψάνων πρέπει να επιφορτίστηκε ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος, το μονόγραμμα του οποίου εμφανίζεται σε μαρμάρινο θραύσμα, σύμφωνα με τις προχθεσινές ανακοινώσεις της κ. Περιστέρη. Ο στόλος είχε επιστρέψει στη Μακεδονία πριν από τον θάνατο του Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. Τότε ξεκίνησαν και τα έργα. Και όσα υποστήριξε χθες η υπεύθυνη αρχαιολόγος της ανασκαφής έρχονται να τεκμηριώσουν περαιτέρω την αρχική υπόθεση.

     

    Οσοι αρνούνται την πραγματικότητα είναι υποχρεωμένοι να απαντήσουν. Αμφισβητούνται οι επιγραφικές μαρτυρίες; Για να υποστηριχθεί η άποψη ότι δεν πρόκειται για τον Ηφαιστίωνα απαιτείται τεκμηρίωση. Γιατί είναι άλλο «δεν θέλω να είναι ο Ηφαιστίωνας» ή «δεν μου αρέσει να είναι ο Ηφαιστίωνας» και άλλο τι λέει η επιστήμη.

     

    * Ο κ. Θεόδωρος Μαυρογιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.


    Δημοσιεύτηκε στις 0

    Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.